30'dan fazla farklı bakteri, virüs ve parazitin cinsel temas yoluyla bulaştığı bilinmektedir. Bu faktörlerin 8'i en yüksek orana sahip olmakla birlikte, 4'ü şu anda tedavi edilebilir durumda. Sifiliz, bel soğukluğu, klamidya ve trikomoniyaz cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında yer alırken cinsel yolla bulaşan ve en yaygın görülen 4 hastalık; hepatit B, herpes simplex, HIV (AIDS) ve HPV olarak adlandırılıyor ve tam olarak tedavi edilemiyor.
Kadınlarda cinsel yolla bulaşan hastalıklar
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların kadınlarda görülen başlıca belirtileri:
- vajinal kaşıntı,
- anormal akıntı,
- cinsel ilişki esnasında ağrı,
- genital bölgede veya deride döküntüler veya lezyonlardır.
Pek çok cinsel yolla bulaşan hastalık hiç belirti vermez. Tedavi edilmediği taktirde cinsel yolla bulaşan hastalıklar kısırlığa ve rahim ağzı kanserine yol açabilirler. Bu tip riskler güvenli seks konusunu daha önemli hale getirir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan bazılarının hiç belirti vermemesi bulaşma riskini artırır. Bu durumda hasta tedavi alamamaktadır.
Kadınlarda en sık görülen cinsel yolla bulaşan hastalıklar:
HPV (insan papilloma virüsü): Cinsel ilişki esnasında cilt teması yoluyla bulaşır. 100'den fazla türü vardır ancak bir kaç tanesi kanserojendir. HPV ağız ve boğazda da enfeksiyona yol açabilir. Genital bölgede veya boğazda siğiller yapar. HPV her zaman belirti vermez, kendiliğinden de düzelebilir. HPV rahim ağzı kanserinin en önemli nedenidir. Aşı ile önlenebilir.
Bel soğukluğu (gonore): Neisseria gonore bakterisi ile meydana gelen bir enfeksiyondur. Vücudun ılık, nemli bölgelerini enfekte etme eğilimindedir. Bunlar arasında: Üretra (idrarı mesaneden boşaltan tüp), gözler, boğaz, vajina, anüs, dişi üreme yolu (fallop tüpleri, serviks ve uterus) bulunur. Belsoğukluğu kişiden kişiye korunmasız oral, anal veya vajinal seks yoluyla geçer. Çok sayıda cinsel partneri olan veya prezervatif kullanmayan kişiler en büyük enfeksiyon riski altındadır. Hastalığın belirtileri bulaşmadan sonra 14 gün içinde ortaya çıkar. Hastalık hiç belirti vermeden seyredebilir. Hastalık kadınlarda en sık şu belirtileri verir:
- vajinadan akıntı (sulu, kremsi veya hafif yeşil),
- idrar yaparken ağrı veya yanma hissi,
- daha sık idrara çıkma ihtiyacı,
- adet kanamalarının uzun sürmesi veya ara lekelenmeler,
- boğaz ağrısı,
- cinsel ilişki esnasında ağrı,
- alt karın bölgesinde keskin ağrı,
- ateş. Hastalık tedavi edilmezse PID (Pelvik inflamatuvar hastalık) yapabilir. Bel soğukluğu kısırlık ve ektopik gebeliğe neden olabilir. Bel soğukluğu tedavisi antibiyotiklerle yapılır.
Klamidya: Klamidya bakterisinin yol açtığı cinsel yolla bulaşan yaygın bir enfeksiyondur. Erken aşamalarda hiç belirti vermeyebilir. Genital bölgeye cilt teması, cinsel organa elle dokunmak bile hastalığın bulaşmasına yeter. Tam cinsel ilişkinin gerçekleşmesi gerekmez. Yenidoğan bebekler doğum esnasında annelerinden klamidya enfeksiyonu alabilirler. Klamidya gözde de enfeksiyon yapabilir. Kadınlarda klamidya enfeksiyonu belirtileri: Ağrılı cinsel ilişki, vajinal akıntı, idrar yaparken yanma hissi, alt karın bölgesinde ağrı, serviks iltihabı (servisit), adet dönemleri arasında kanamalar. Klamidya enfeksiyonu kadınlarda pelvik inflamatuvar hastalığa neden olabilir. Oral seks yapılırsa boğaza da bulaşabilir. Klamidya enfeksiyonu antibiyotiklerle tedavi edilebilir.
Genital herpes: Herpes virüs tip 2 tarafından yapılır. Genital bölgede ağrılı, içi su dolu kabarcıklar meydana gelir. Virüs deri çatlak ve çiziklerinden vücuda girer. Tükürük, meni ve vajinal sekresyonlarda virüs bulunabilir. Hastalığın belirtisi vajina, anüs ve kalçalarda içi su dolu lezyonların olmasıdır. Yakın bölgedeki lenf bezleri şişebilir ve ateş olabilir. Genital herpes normal doğum esnasında bebeğe bulaşabilir. Bebeklerde körlük,cbeyin hasarı ve ölüme yol açabilir. Tedavisinde antiviral ilaçlar kullanılır.
Frengi (sfiliz) Sifiliz: Treponema pallidum bakterisi tarafından yapılır. Potansiyel olarak ciddi bir enfeksiyondur, kalıcı hasarı ve uzun süreli komplikasyonları önlemek için erken tedavi gereklidir. İlk aşamada genellikle cinsel organlar, anüs, rektum veya ağız çevresinde yuvarlak, sert bir yara hissedebilir. Bu 3-6 hafta devam edebilir. Ağrı olmayabilir. İkinci aşamada şu belirtiler görülür: Ellerin içinde veya ayak tabanlarında sert, kahverengimsi veya kırmızı kaşıntısız döküntü, ağız, vajina veya anüs gibi organlarda lezyonlar, şişmiş lenf düğümleri, saç kaybı, başağrısı, kilo kaybı, kas ağrıları, yorgunluk, ateş. Üçüncü aşamada, hayatı tehdit eden komplikasyonlar beyni, sinir sistemini, gözleri, kalbi ve diğer bazı organları etkileyebilir. Bu aşamadaki semptomlar, sifilizin vücudun hangi bölümünü etkilediğine bağlı olacaktır. Frengi antibiyotiklerle tedavi edilebilir.
Uyuz: Vücudun herhangi bir yerinde sivilce benzeri kaşıntılı lezyonlar yapar. Cinsel yolla, cilde temasla, havlu ve nevresim gibi eşyalar yoluyla bulaşabilir. Uyuz tedavisi etkili kremler yoluyla yapılır.
Molluscum contagiosum: Molluscum contagiosum, genellikle iyi huylu olan bulaşıcı viral cilt enfeksiyonudur. Yetişkinleri ve çocukları etkileyebilir. Çocuklarda sık görülür. Erişkinlerde görülmesi cinsel yolla bulaşmayı düşündürür. Seks esnasında cilt teması ile bulaşır. Deride siğil benzeri küçük kabarıklıklar olur.
HIV (AIDS): HIV bağışıklık sistemini çökerten bir virüstür. Bu nedenle HIV taşıyan kişi diğer enfeksiyonlara da yatkın olur. Bir kişi HIV geçirdiğinde, virüs meni, kan, anne sütü ve vajinal ve rektal sıvılar dahil olmak üzere vücut sıvılarında bulunur. Bu sıvılar başka bir kişinin vücuduna girerse, o kişi de HIV geliştirebilir. HIV doğum esnasında anneden bebeğe geçer. HIV emzirme, ortak iğne kullanma, kan ürünleri yoluyla da bulaşabilir. Cinsel yolla bulaşı önlemenin yolu prezervatif kullanmaktır.
Hepatit B: Hem cinsel yolla hemde kan ürünleri, ortak iğneler yoluyla bulaşabilir. Hepatit B anneden bebeğe geçebilir. Karaciğeri etkileyen kronik bir enfeksiyondur. Kesin tedavisi yoktur. Siroz ve karaciğer kanserine neden olabilir.
Erkeklerde en sık görülen cinsel yolla bulaşan hastalıklar
Kadınlarda görülen cinsel yolla bulaşan hastalıklar erkeklerde de görülür. Bu enfeksiyonlarda erkeklerde görülen belirtiler şöyledir:
· Klamidya: Semptomlar idrar yaparken ağrı, alt karın bölgesinde ağrı ve penis akıntısıdır.
· Genital Hepes (uçuk): Semptomlar kaşıntı ve ağrı, küçük sıvı dolu veya kırmızı renkli yumrular ve ülserler. Bu ülserler sonunda kabuklaşır.
· HPV: Bulgular karnabahar şekilli siğiller ve penis çevresinde kaşıntı
· Bel soğukluğu: Belirtiler arasında idrara çıkma sırasında yanma, sarı veya yeşil akıntı ve testislerde ağrı bulunur.
· HIV: Belirtiler ateş, döküntü, boğaz ağrısı ve şişmiş lenf düğümleri şeklindedir. Hastalık ilerledikçe semptomlar kötüleşir.
· Trikomoniyaz: Semptomlar erkeklerde nadirdir, ancak peniste kaşıntı, ağrılı idrara çıkma ve peniste akıntı şeklindedir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar nasıl önlenebilir?
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların yayılmasını önlemenin yolu güvenli sekstir. Tek cinsel partner seçimi koruyucudur. Seks esnasında prezervatif kullanmak bazı enfeksiyonları önleyebilir. Hepatit B ve HPV aşı ile önlenebilir.
