Alzheimer hastalığının nedenleri bilim dünyasında hala tam olarak çözülememiş bir konu. Uzmanlar, diyet ve çevresel faktörlerin hastalığın gelişiminde etkili olabileceğini düşünüyor. Yapılan bir araştırma, flavonoid bakımından zengin gıdaların tüketiminin demans riskini azalttığını ortaya koydu.
Enerji azalması, kan akışı, oksijen doygunluğu, mitokondriyal işlev bozukluğu ve çeşitli patojenler Alzheimer hastalığının gelişiminde önemli faktörler arasında yer alıyor. Ayrıca, toksinler ve metabolik hastalıklardan kaynaklanan iltihaplanma da bu süreçte büyük bir rol oynuyor. Sinirbilim araştırmacısı ve nörodejeneratif hastalık uzmanı Dr. Dale Bredesen, "Beslenme ve çevresel faktörler, çeşitli mekanizmalarla hem enerji hem de iltihaplanmayı etkiler ve bu nedenle hem Alzheimer'ın hem de bilişsel gerilemenin tedavisinde kilit roller oynar," diyor.
Alzheimer ve bilişsel gerileme riskini azaltmak için flavonoid açısından zengin gıdaların tüketiminin artırılması önem taşıyor. O besinler nelerdir?
Bunamaya iyi gelen besinler:
Avakado: Guacamole yemeyi, avokadoyu tosta sürmeyi veya onu bir salata ya da pirinç kasesine doğramayı mı seviyorsunuz? Avokadolar sağlıklı tekli doymamış yağlar içerir ve Bredesen'e göre, 'Bunlar damar hastalığını azaltmaya yardımcı olur ve beyin için mükemmel enerji sağlar, basit karbonhidratlar veya doymuş yağlarla ilişkili problemler olmadan.'
Brokoli: İster üzerinde erimiş peynirle buharda pişmiş brokoliyi, ister kızartmalarda, ister smoothie'nize gizlice eklediğiniz bir sebze olarak sevin, bu çıtır sebzeyi daha çok yemenin yollarını bulmak isteyebilirsiniz.
“Brokoli, sulforafan gibi bileşikler içeren bir turpgiller sebzesidir ve bu bileşiklerin iltihaplanmayı azalttığı ve beyin sağlığını iyileştirdiği gösterilmiştir,” diyor Osborn. 2019'da Brain Circulation dergisinde yayınlanan bir çalışma, sulforafanın önemli bir antioksidan olduğunu ve sinir sistemini koruma potansiyeli gösteren antiinflamatuar özelliklere sahip olduğunu gösteriyor. Bu da vücut üzerindeki yaygın hastalıkların yükünü azaltabilir.
Yabanmersini: Sabahları yoğurt kâsenize yaban mersini eklemeyi seviyorsanız, beyniniz size teşekkür edecektir. 'Yaban mersini, nöroprotektif özelliklere sahip flavonoidler içerir ve nöroplastisiteyi ve serebral kan akışını artırdığı gösterilmiştir' diye belirtiyor Long Island'da görev yapan sertifikalı klinik nöropsikolog Lynn A. Schaefer, Ph.D. 2022'de Nutritional Neuroscience'da yayınlanan rastgele, çift kör, plasebo kontrollü bir çalışma, yaşlı yetişkinlerin yaban mersini tüketmeleri durumunda işleme hızında bir artış yaşadığını göstermiştir. Bu, yaban mersininin bilişsel gerilemeyi yavaşlatabileceğini düşündürmektedir.
Yumurta: Yumurtalar, özellikle sarıları, protein ve esansiyel bir besin olan kolinin mükemmel bir kaynağıdır. Kolin, hafıza ve parasempatik sinir sistemi için önemli olan bir nörotransmitter olan asetilkolinin üretimi için kritiktir. Kolin eksikliği, Alzheimer hastalığı ile bağlantılıdır.
Balık: Omega3 yağ asidi içeren yağlı balıkların örnekleri arasında somon, sardalya ve uskumru bulunmaktadır. Osborn'a göre, bu hayati yağlar, beyin sağlığının korunması için kritik öneme sahip olup, gelişmiş hafıza, ruh hali düzenlemesi ve bilişsel gerileme riskinin azaltılmasıyla ilişkilendirilmiştir. Gold'a göre, Omega3 yağ asitleri aynı zamanda yeni sinir hücreleri oluşturmak ve beyin hücrelerini hasardan korumak için de önemlidir. Bu balıkların tüketilmesi, beyin sağlığınızı korumak ve geliştirmek için mükemmel bir yol olabilir.
Yeşillikler: Doktorlar ve beslenme uzmanları, hastaların besin değeri yüksek olan yapraklı yeşillikleri daha fazla tüketmelerini önerirler. “Ispanak ve lahana gibi yapraklı yeşillikler, vitaminler, mineraller ve antioksidanlarla doludur” diye belirtir Osborn. “Beyin fonksiyonlarının sağlıklı kalmasını teşvik ederler, iltihabı azaltır ve bilişsel performansı artırırlar.” Yapraklı yeşilliklerde bulunan önemli bir mineral olan magnezyum, Melillo’ya göre vücudu rahatlatır, kan basıncını düşürür ve stresin etkilerini azaltır.
Zencefil: Baharatlar, vücudun ihtiyaç duyduğu önemli bileşikleri de içerebilen bol miktarda lezzet sağlar. Zerdeçal, genellikle rendelenmiş veya doğranmış taze olarak ya da körilerde toz formunda kullanılan yaygın bir bileşendir. 'Zerdeçal, içerisinde bulunan kurkumin ile dikkat çeker. Bu bileşen, anti-inflamatuar etkilere sahip olmasının yanı sıra, Alzheimer hastalığı ile ilişkilendirilen amiloid ve tau proteinlerine de bağlanma özelliği gösterir. Dolayısıyla, zerdeçal, beyin sağlığını desteklemek için birden fazla mekanizmaya sahiptir.' diye belirtiyor Bredesen.
Zerdeçal: Hem taze hem de toz formda kullanılan bir diğer baharat olan zencefil, güçlü bir anti-inflamatuar ajan olarak bilinir. Osborn'a göre, 'Zencefil, bilişsel işlevi artırmak için kanıtlanmış bir etkiye sahiptir. Ayrıca, antioksidan etkilerinin, Parkinson ve Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıkların altında yatan oksidatif strese karşı nöronları koruduğu düşünülmektedir.' Bu değerli baharat, hem sağlık hem de lezzet katkısıyla mutfaklarımızda önemli bir yer tutar.
Fermente Edilmiş besinler: Fermente edilmiş yiyecekler, örneğin kimchi, kefir, kombucha, lahana turşusu ve yoğurt, beyin için de faydalı olabilir. 'Araştırmalar, beyin ile bağırsakların sinir sistemi ve bağışıklık sistemi aracılığıyla iletişim kurduğunu belirlemiştir,' dedi Schaefer. “Bu nedenle, bağırsaktaki bakterileri probiyotikler ve prebiyotikler ile değiştirmek ve antibiyotikleri aşırıya kaçırmamak, beyin işlevlerini iyileştirmede bir rol oynayabilir.”
