Rumkale, Gaziantep'in Nizip ilçesinde, Merzimen Çayı'nın Fırat Nehri ile birleştiği noktada, etkileyici dik kayalıklar üzerinde konumlanmıştır.
Tarihi, Antik Dönem'den günümüze kadar uzanan kale, çeşitli dönemlerde Şitamrat, Kal-a Rhomayta, Hromklay, Ranculat, Kal-at el Rum, Kal-at el Müslimin ve Kale-i Zerrin (Altın Kale) gibi farklı isimlerle anılmıştır.
Bu isimler, kaleye farklı kültürlerin ve halkların verdiği önemi ve kale üzerindeki egemenliklerini yansıtmaktadır.
Rumkale'nin mimari kalıntıları, Geç Roma ve Ortaçağ dönemlerine ait izler taşır.
Kale, stratejik konumu itibariyle birçok medeniyet tarafından savunma amacıyla kullanılmıştır.
Kalede bulunan önemli yapılar arasında Aziz Nerses Kilisesi ve Barşavma Manastırı yer alır.
Bunların yanı sıra su sarnıçları, kuyu ve hendek gibi yapılar, kaledeki yaşamın izlerini ve savunma amaçlı altyapı ögelerini gösterir.
Rumkale, sadece askeri bir kale olmanın ötesinde, bir dini merkez olarak da önem taşımıştır.
Aziz Nerses Kilisesi ve Barşavma Manastırı gibi dini yapılar, bölgenin bir zamanlar dini öğrenim ve ibadet için önemli bir merkez olduğunu kanıtlar niteliktedir.
Günümüzde Rumkale, hem tarihi yapıları hem de muazzam doğal güzellikleri ile ziyaretçiler için büyüleyici bir destinasyon olmaya devam etmektedir. Restorasyon ve koruma çalışmaları sayesinde, bu tarihi ve kültürel miras uzun yıllar boyunca korunmaya devam edecektir.
