Kalp yapısındaki herhangi bir rahatsızlık nedeniyle kalp kapak hastalığı (kapak hastalığı), kalp kası (miyokard) hastalığı, kalp dokusunu beslemekten sorumlu koroner kan damarlarıyla ilgili kalp krizi veya kalbin çeşitli iltihabi hastalıkları gibi kalp hastalıkları ortaya çıkabilir. .
Kalp krizi ve felç dünya çapında en yaygın ölüm nedenleridir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 2030 yılına kadar her yıl 23,6 milyon kişinin kalp-damar hastalıklarından öleceğini öngörüyor.
Kalp krizi nedir?
Miyokard enfarktüsü olarak da bilinen kalp krizi; kalbin oksijen ve besin desteğinden sorumlu koroner damarların tıkanması veya aşırı daralması nedeniyle kalp kasına kan akışının kesintiye uğraması durumudur. Kalp dokusuna yeterli kan gitmediğinde kalıcı hasar riski artar.
Kalbe kan sağlayan arterlerin ani tıkanması, kalp kasının yeterli oksijen almasını engelleyebilir, bu da kalp dokusuna zarar verebilir. Kanı kalbe taşıyan kan damarlarının duvarlarında yağlı kolesterol gibi maddeler birikerek plak adı verilen yapılar oluşturur. Plaklar zamanla çoğalarak kan damarlarını daraltır ve içlerinde çatlaklar oluşturur. Bu çatlaklarda oluşan pıhtılar veya damar duvarından kopan plaklar damarı tıkayarak kalp krizine neden olabilir. Kan damarları erken açılmaz ve doğru müdahale edilmezse kalp dokusunda kayıplar meydana gelebilir. Bu kayıp kalbin kan pompalama yeteneğini azaltır ve kalp yetmezliği ortaya çıkar. Türkiye'de her yıl 200.000 kişi kalp hastalığından ölüyor. Bu oran trafik kazalarında ölenlerin neredeyse 30 katıdır.
Kalp Krizinin en çok görülen Belirtileri
Kalp krizi sırasında ortaya çıkan en temel kalp krizi belirtisi, aritmi olarak bilinen göğüs ağrısıdır. Göğüs duvarının arkasındaki bu ağrı, ağırlık ve baskı olarak kendini gösteren ve sanki göğüs boşluğunda birisi oturuyormuş gibi hissettiren donuk bir ağrıdır. Sol kol, boyun, omuzlar, karın, çene ve sırta yayılabilir. Genellikle yaklaşık 10-15 dakika sürer. Koroner kan damarlarını genişleten dinlenme veya nitrat ilaçları ağrıyı hafifletebilir. Kalp krizinin diğer belirtileri arasında ağrı, baş dönmesi, mide bulantısı, nefes darlığı, çabuk yorulma ve anormal kalp ritimleri sayılabilir. Kalpte bazen dar bir alanda ağrı, kalp krizinin belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bu özellikle kadınlarda kalp krizi belirtileri için geçerlidir.
Kalp krizi sırasında ortaya çıkabilecek belirtileri şu şekilde özetleyebiliriz:
Göğüs ağrısı, baskı veya rahatsızlık: Kalp krizi geçiren çoğu kişi göğüs bölgesinde ağrı veya rahatsızlık hisseder ancak bu her kalp krizinde olmaz. Bazı insanlar göğüste genellikle kısa süreli ve birkaç dakika sonra kaybolan bir baskı hissi yaşayabilir. Bazı kişilerde bu duygu birkaç saat içinde ya da ertesi gün tekrar hissedilebilir. Bu semptomlar genellikle kalp kasının yeterince oksijen almadığını gösterir ve acil tıbbi müdahale gerekebileceğinden dikkatli olunması gerekir.
Refleks ağrı: Kalp krizi sırasında göğüste oluşan sıkışma ve ağrı vücudun diğer bölgelerine de yansıyabilir. Kalp krizi geçiren çoğu insanda göğüs ağrısı sol kola yayılma eğilimindedir. Bazı kişiler bu bölgeye ek olarak omuz, sırt, boyun veya çene gibi bölgelerde de ağrı yaşayabilir. Kadınlar kalp krizi geçirdiklerinde dikkatli olmalıdırlar çünkü ağrı alt karın ve göğüs bölgesine yansıyabilir. Üst sırt ağrısı, kadınlarda erkeklerden daha sık görülen bir başka semptomdur.
Terleme: Hareketsizlik veya egzersiz sırasında aşırı terleme, çeşitli kalp sorunlarına işaret edebilen bir semptomdur. Bazı kişilerde aşırı soğuk terleme de yaşanabilir.
Yorgunluk: Kalp krizi sırasında ortaya çıkan aşırı stres, kişinin kendini yorgun ve halsiz hissetmesine neden olabilir. Yorgunluk ve nefes darlığı kadınlarda daha sık görülen semptomlardır ve krizden aylar önce ortaya çıkabilir.
Nefes darlığı: Kalbin çalışması ve nefes alma birbiriyle yakından ilişkili olaylardır. Kişinin kendi nefesinin farkına varması olarak tanımlanan nefes darlığı, kriz anında kalbin yeterince kan pompalayamaması nedeniyle ortaya çıkan önemli bir semptomdur.
Baş dönmesi: Baş dönmesi ve baş dönmesi kadın hastalarda sık görülen kalp semptomlarından biridir. Bu koşullar yaşayanlar tarafından normal karşılanmamalı ve göz ardı edilmemelidir.
Çarpıntı: İnsanlar kalp krizinden kaynaklanan çarpıntılardan şikayetçi olduklarında aşırı kaygı yaşıyorlar. Bazı kişiler çarpıntıyı sadece göğüste değil boyunda da tarif edebilir.
Sindirim sorunları: Bazı insanlar krizden önce kalp krizinin gizli bir belirtisi olan çeşitli sindirim rahatsızlıkları yaşayabilirler. Hazımsızlık ve göğüste yanma hissi gibi sindirim sorunları bazı kalp krizi semptomlarına benzeyebileceğinden dikkatli olunmalıdır.
Şişmiş bacaklar, ayaklar ve ayak bilekleri: Ayaklarda ve bacaklarda şişme, vücutta sıvı birikmesinden kaynaklanır. Bu, kalp yetmezliğinin kötüleştiğinin bir işareti olabilir.
Hızlı ve düzensiz kalp atışı: Hızlı veya düzensiz kalp atışına işaret etmek ciddiye alınmalı, çarpıntıya yorgunluk, halsizlik ve nefes darlığı da eklenince artık çok geç olabilir.
Öksürük: Sürekli öksürük kalp krizinin işareti olabilir. Bunun nedeni akciğerlerdeki kan akışıdır. Bazı durumlarda öksürüğe kan da eşlik edebilir. Bu durumda zaman kaybetmemek önemlidir.
Ani kilo değişimi – kilo alımı veya kaybı: Ani kilo alımı veya kaybı kalp krizi riskinizi artırabilir. Diyetteki ani değişiklikler kolesterol profillerinde dalgalanmalara neden olabilir. Kısa sürede vücut ağırlığının yüzde 10'u veya daha fazlasını alan orta yaşlı kişilerde, ilerleyen yıllarda kalp krizi riskinin arttığı gözlemlendi.
Kadınlarda kalp krizi belirtileri
Erkek cinsiyeti kalp hastalığı için bir risk faktörü olarak kabul edilir. Erkekler ayrıca kadınlardan daha erken kalp krizi geçirebilir. Kalp krizi belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterse de erkeklerde kalp krizi belirtileri genellikle tipik belirtilerden oluşuyor. Kadınlarda ise durum biraz farklıdır. Kronik halsizlik, uyku sorunları, anksiyete ve sırt ağrısı gibi bazı atipik semptomlar kadınlarda kalp krizi belirtileri olarak kabul edildiğinden dikkatli olmaları gerekir.
Kalp krizi türleri nelerdir?
Akut koroner sendrom (AKS) olarak da bilinen kalp krizi 3 alt tipe ayrılır. STEMI, NSTEMI ve koroner arter spazmı (kararsız anjina) üç tip kalp hastalığını oluşturur. STEMI, EKG çekimlerinde ST segmenti olarak belirtilen bölgenin yükseldiği kalp krizi paternidir. NSTEMI tipi kalp krizlerinde elektrokardiyogramda (EKG) böyle bir segmental yükselme görülmez. Hem STEMI hem de NSTEMI, kalp dokusunda ciddi hasara neden olan ana kalp krizi türleri olarak kabul edilir.
