Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı süre boyunca gösterdiği hizmet karşılığında işten ayrıldığında işveren tarafından ödenen yasal bir tazminattır. Türkiye iş hukukunda, işçilere belirli koşullar altında işten ayrıldıklarında ödenmesi gereken bir hak olarak tanımlanır.
Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Koşulları
İşçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı bir sebep olmadan feshedilmesi,
İşçinin kendi isteğiyle askerlik, evlilik, emeklilik gibi sebeplerle işten ayrılması,
İşçinin sağlık sebepleri veya işverenin davranışları nedeniyle iş sözleşmesini haklı nedenlerle feshetmesi gibi durumlar kıdem tazminatı alma hakkını doğurur.
Kıdem Tazminatının Hesaplanması
Kıdem tazminatının miktarı, işçinin işveren nezdinde geçirdiği her tam yıl için son aldığı brüt maaşa eşit bir miktarda ödenir. Hesaplama yapılırken işçinin almakta olduğu sabit maaşın yanı sıra, düzenli olarak aldığı diğer ek ödemeler (yemek, yol, prim gibi) de dikkate alınır.
Ödeme Limitleri ve Vergilendirme
Her yıl için belirlenen bir üst limit (tavan) bulunur ve bu tavan, en yüksek devlet memurunun alabileceği emeklilik ikramiyesine dayanır. Kıdem tazminatı ödemeleri gelir vergisinden muaf tutulur ancak damga vergisine tabidir.
Bir çalışanın kıdem tazminatı almaya hak kazanabilmesi için en az bir yıl süreyle aynı işveren altında çalışmış olması gerekmektedir. Ayrıca, iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız bir sebep ile feshedilmiş olması, sağlık nedenleriyle işten ayrılma, askerlik görevi için işten ayrılma veya emeklilik gibi durumlar da çalışanın tazminat alabilmesi için geçerli sebepler arasındadır.
Kıdem tazminatı tavanı 2024
2024 yılı için ikinci dönem kıdem tazminatı tavanı, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 41.828,42 TL olarak belirlendi. Bu miktar, kıdem tazminatı almaya hak kazanan işçilere yapılacak ödemelerin üst limitini ifade ediyor.
Kıdem Tazminatının Hesaplanması ve Ödemesi
Kıdem tazminatının hesaplanmasında esas alınan miktar, çalışanın son aldığı brüt ücrettir. Bu ücrete ek olarak, yemek, yol, gıda, yakacak gibi sosyal yardımların da dahil olduğu giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplama yapılır. Her tam çalışma yılı için çalışanın bir aylık brüt ücreti kadar kıdem tazminatı ödenir.
Tavan Uygulaması
Kıdem tazminatı hesaplamasında bir tavan uygulaması bulunmaktadır. Her yıl için belirlenen bu tavan, en yüksek devlet memurunun bir yıl için alabileceği azami emeklilik ikramiyesine eşittir. Eğer çalışanın giydirilmiş brüt ücreti bu tavanın üzerindeyse, hesaplama tavan üzerinden yapılır.
Vergi ve Kesintiler
Kıdem tazminatı, gelir vergisi ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) primlerinden muaf tutulur. Ancak, ödeme sırasında damga vergisi kesintisi uygulanır. Damga vergisi oranı, tazminatın binde 7,59'u kadardır.
Ödeme Koşulları
İşveren, iş sözleşmesinin sona ermesinden sonra kıdem tazminatını derhal ödemekle yükümlüdür. Ödeme, genellikle işçinin banka hesabına yapılır. Gecikmeler halinde, işçi yasal faiz talep etme hakkına sahiptir.
