Bu sözü her duyduğumda çok gülerim. Ne demek zeki ama çalışmıyor? Çoğunlukla öğretmenlerimiz bu çocukta kafa yok demek yerine bu ifadeyi kullanırdı. Bir öğretmenin elindeki öğrencilerin önünü kesmemek adına olabildiğince uygun kelimeler kullanıp, öğrenciyi bir adım dahi ileri götürme çabasının naifliğini bu ifadede görüyoruz. Son zamanlarda bu ifadeyi daha çok anne babalar kullanmaya başladı. Farklı amaçlar güdüyorlar. Bazıları hakikaten çocuklarının geride olduğu konuları görmezden gelmek isterken, bazıları çocuklarını toplum içinde rezil etmemek için bu davranışa başvuruyorlar. Zekâsı övülen çocukları ise bambaşka problemler bekliyor. Hepimiz ebeveynlerin çocuklarının ürettiği en ufak bir okunaksız karalama veya yanlış telaffuz edilmiş hecede bile “Ne kadar zekisin!” dediğini duymuşuzdur. Bazı çalışmalar, çocukların zekâlarını övmenin, onlara zeki olduklarını söylemenin önemli olduğunu gösteriyor. Özünde, çocuklarınızın omuzlarında bir melek olmak istersiniz. Onlara gereken her şeye sahip olduklarını ve uğraştıkları her şeyi yapabileceklerini hatırlatırsınız. Özgüvenlerini artırmak için çocuklarınızı takdir etme etmeme konusunda tereddüt etmezsiniz. Ancak özgüven, çocuklara yaptıkları her şeyin müthiş olduğunu söylemek değildir; gerçek bir öz-değer duygusu, kendileri için geliştirdikleri becerilere ve başardıklarını düşündükleri gerçek başarılara dayanır. Ancak yine de birçok ebeveyn çocuklarını yanlış veya abartılı ifadelerle yüceltme eğilimindedir. Örneğin: “Her şeyi yapabilirsin” “Harikasın!” “Bunu hak ediyorsun”. Bu basmakalıpları her yerde duyuyor ve görüyoruz. Bu amigo övgüleriyle özgüven inşa ettiğinizi düşünüyor olabilirsiniz. Peki, övgü çocuk başarısını artırır mı? Aslında yapmak istediğinizin tam tersini yaptığınızın farkında olmayabilirsiniz. Yanlış ve abartılı övgü, benlik saygınızı, merakınızı ve motivasyonunuzu kaybetmenize neden olur. Zekâ ve yetenek, başarıya eşit değildir. Aslında başarıya engel olabilir. Bir zihniyet dünyasına girdiğinizde, “sabit özellikler” ve “büyüme özelliklerinden bir dikotik dünyaya girersiniz. “Sabit” dünyada başarı, zeki ve yetenekli olduğunuzu kanıtlamak ve kendinizi onaylamakla ilgilidir. “Büyüme” dünyasında, yeni bir şey öğrenmek için kendinizi geliştirmek, bunda başarısız olsanız bile daha ileriye ulaşmak ile ilgilidir. Son olarak, sabit dünyada başarısızlık, bir şeyi başaramamaktır, yani bir başarısızlık, kötü bir not almak veya bir turnuvayı kaybetmektir. Bu başarısızlık, zeki veya yetenekli olmadığınıza inanmanıza neden olur. Büyüme dünyasında başarısızlık, rahatlık alanınızdan daha fazla çabalamadığınız, büyümediğiniz, değer verdiğiniz şeylere ulaşamadığınız, potansiyelinizi gerçekleştiremediğiniz zaman demektir. Sabit dünyada çaba kötü bir şeydir. Çaba göstermen gerekiyorsa bu, zeki ya da yetenekli olmadığınız anlamına gelir; sonuçta akıllı ya da yetenekli olsaydınız, kesinlikle çabaya ihtiyacınız olmazdı. Büyüme dünyasındaysa sizi zeki veya yetenekli yapan şey çabadır. Artık bunu değiştirebileceğimizi ve bunu takdir yoluyla yapabileceğimizi biliyoruz. Ancak merak edebilirsiniz, “Bunların hepsi ne zaman çocuklarımızda başlıyor? Çocuklarımız hangi yaşta bilinçaltında bir zihniyet ikilemine bölünür?” Araştırmalar, “övgü çocuk başarısını artırır mı?” konusunda zihniyetin yaşamın çok erken dönemlerinde oluştuğunu gösteriyor. Dört yaşındaki çocuklara kolay bir yapboz bulmacasını yeniden yapma veya daha zor olanı deneme seçeneği sunulduğunda, bu küçük çocuklar iki zihniyetten birinin özelliklerine uyuyorlardı. “Sabit” bir zihniyete sahip olanlar, daha kolay bulmacaları seçerek güvenli tarafta kaldılar; “büyüme” zihniyetine sahip olanlar ilk tercih karşısında şaşkına döndü. Yeni bir şey öğrenmeyen biri neden aynı bulmacayı defalarca yapmak istesin ki? Başka bir deyişle, sabit zihniyetli çocuklar başarılı olduklarından emin olmak isterken, gelişen zihniyetli olanlar kendilerini zenginleştirmek istediler, çünkü başarı tanımları daha akıllı hale gelmekle ilgiliydi. Sonuç olarak zihniyet geliştirmek, etrafımızda neler olup bittiğini bize anlatan yorumlayıcı bir süreçtir. Sabit zihniyette bu süreç, her bilgi parçasını bu tür değerlendirmelerin lehine veya aleyhine kanıt olarak kullanan, sürekli yargılama ve değerlendirmeye dayalı bir iç monolog tarafından puanlanır. Öte yandan, gelişen bir zihniyette içsel monolog bir yargılama değil, öğrenmeye ve yapıcı eyleme metabolize edilebilecek türden girdileri sürekli olarak arayan, öğrenmeye yönelik doymak bilmez bir iştahtır. Bununla birlikte, etkili takdir bir uyarı ile birlikte gelir. Çocukları zevk aldıkları bir şeyi her yaptıklarında takdir ettiğiniz, bu onların motivasyonunu bastırabilir. Aşırı takdir ters etki eder ve anne babalar övgülerine dikkat etmelidir!

Sağlıkla kalın!