Diş Kirası Geleneği Nedir?
Osmanlı'da zengin kabul edilen kişiler, Ramazan ayında evlerinde büyük iftar sofraları kurar ve özellikle maddi durumu iyi olmayan misafirleri ağırlardı. Ancak bu misafirlik yalnızca bir yemek davetiyle sınırlı kalmazdı. Misafirler, iftarlarını yaptıktan sonra evden ayrılmadan önce ev sahipleri tarafından kendilerine bir kese içinde hediyeler ve altın sunulurdu. Bu hediye, "diş kirası" olarak adlandırılırdı.
Diş kirası geleneğinde, iftar saatinde kapıyı çalan kim olursa olsun asla geri çevrilmez, gelen herkes için bir sofra hazırlanırdı. Misafir zengin ya da fakir olsun fark etmezdi. Ev sahipleri, iftar davetine icabet edenlere, zahmet edip geldikleri ve sofraya oturdukları için teşekkür mahiyetinde hediyeler sunarak bu anlamlı geleneği sürdürürdü.
Diş Kirasının Anlamı ve Önemi
Diş kirası, Osmanlı toplumunun nezaketini, tevazusunu ve cömertliğini gözler önüne seren bir gelenekti. Ev sahipleri misafirlerine, "Misafirim oldunuz, benim sevap kazanmam için zahmet edip yol yürüdünüz, yemek yerken dişlerinizi yordunuz, bu da sizin dişinizin kirası olsun" diyerek hediyelerini takdim ederdi. Bu incelikli davranış, Osmanlı’nın misafirperverlik anlayışının ne kadar derin olduğunu gösteriyor.
Günümüzde Diş Kirası Geleneği
Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci, diş kirasının Osmanlı toplumunun cömertliğini yansıtan önemli bir anane olduğunu belirterek şu ifadeleri kullanıyor:
"Diş kirası tatbikatı ecdadımızın nezihliğini, tevazusunu ve cömertliğini gösteren enteresan bir ananedir. Ramazan ayına mahsus olmakla beraber başka ziyafetlerde de uygulanırdı. İftara davet edilen kişilere, iftar sonunda bir hediye verilmesi adettir ve buna diş kirası denir. Bu kelimenin içinde dahi bir incelik vardır; yani 'biz sizin dişinizi kiraladık' anlayışı hâkimdir. Eskiler, yaptıkları iyilikleri başkalarına yapılan bir lütuf olarak değil, onların kendilerine sağladığı bir fırsat olarak görürdü."
Diş kirası, Osmanlı'nın unutulmaya yüz tutmuş, ancak derin anlamlar içeren geleneklerinden biridir. Günümüzde bireysel yardımlaşma ve dayanışmayı teşvik eden bu tür geleneklerin yeniden hatırlanması ve yaşatılması, toplumsal birlikteliği güçlendirebilir.
