Türkiye'de de BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu), AB'ye uyum sağlamak amacıyla benzer bir düzenlemeye gitmekte. Artık tüm şarj cihazlarının tek tip olmasıyla birlikte, kullanıcılar herhangi bir cihaz aldıklarında uyumlu bir şarj cihazına sahip olacaklar. Bu düzenlemeyle birlikte, eski tip şarj cihazlarının kutu içeriğinde bulunması ve cihazla birlikte satılması gerekmeyecek. Bu sayede, tüketiciler herhangi bir yeni cihaz aldıklarında uyum sorunu yaşamadan kullanabilecekleri standart bir şarj cihazına sahip olacaklar.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), Avrupa Komisyonu'nun hazırladığı Avrupa Birliği (AB) Ortak Şarj Cihazı Düzenlemesi'ne uyum sağlamak amacıyla çalışmalarını tamamladı. Buna göre, Türkiye'deki üreticiler de 28 Aralık 2024 tarihinden itibaren üretecekleri cep telefonları, tabletler, giyilebilir cihazlar, taşınabilir oyun konsolları, klavye ve fare gibi cihazlar için ortak bir teknolojiye sahip şarj cihazları geliştirecekler. Bu düzenleme kapsamında ortak şarj portu olarak USB-C tercih edildi.
Dünya genelinde ortak bir şarj teknolojisinin bulunmaması, üreticilerin şarj cihazlarını ayrı olarak satmalarına neden olmaktadır. Bu durum, tüketicilerin mali yükünü artırırken elektronik atık miktarını, hammadde kaybını ve dolayısıyla karbon ayak izini artırmaktadır.
AB'DE YILLIK 250 MİLYON EURO TASARRUF SAĞLANACAK
Avrupa Komisyonu tarafından Avrupa Birliği (AB) Ortak Şarj Cihazı Düzenlemesi çalışması bu yıl somut olarak devreye girecek. Bu düzenleme ile cep telefonları, tabletler, giyilebilir cihazlar, taşınabilir oyun konsolları, klavye ve mouse gibi cihazlar için ortak bir teknolojiye sahip şarj cihazlarının geliştirilmesi ve şarj cihazlarının ana üründen bağımsız olarak satılması planlanıyor.
Düzenlemenin hayata geçirilerek AB içinde elektronik atığın yıllık 980 ton, hammadde kullanımının 2600 ton ve sera gazı üretiminin ise çevreye salınan gaz emisyonu olarak 180 karbondioksit eşdeğeri kiloton azalması bekleniyor. Ayrıca tüketici harcamalarında AB içinde yıllık 250 milyon euro tasarruf sağlanacağı öngörülüyor.
NE ZAMAN DEVREYE GİRECEK?
28 Aralık 2024 tarihinden itibaren uygulanacak olan düzenleme kapsamında AB üyesi ve müzakere sürecindeki ülkeler, üretim süreçlerini bu yönergeye göre şekillendirecekler. Dizüstü bilgisayarların ortak şarj cihazına geçişi ise 2026 yılında gerçekleşecek.
Avrupa Komisyonu tarafından yapılan etki değerlendirmesi araştırması kapsamında tüketicilere yöneltilen ankete göre, katılımcıların %46'sının sadece mobil telefon şarj cihazına sahip olduğu, %52'sinin ise sadece mobil telefon şarj kablosuna sahip olduğu belirlendi. Avrupa Birliği ülkelerinde ortalama olarak bir tüketici, yaklaşık üç cep telefonu şarj cihazına sahipken, tüketicilerin %38'i mevcut şarj cihazlarının uyumsuzluğu nedeniyle cep telefonlarını şarj edemediklerini bildirdi. Tüketicilerin harici şarj aletlerine yılda yaklaşık 2,4 milyar euro harcadığı görüldü.
YILDA 7.5 MİLYON ADET TASARRUF
Ortak şarj portu olarak USB-C'nin seçilmesiyle birlikte, tüketiciler cihaz markasından bağımsız olarak herhangi bir USB-C şarj aleti ile ürünlerini şarj edebilecekler. Türkiye'de bir yılda yaklaşık 15 milyon cep telefonu satıldığı göz önüne alındığında, bu uygulama ile telefonların yüzde 50'si yanında cihaz satılmasının engellenmesiyle birlikte 7.5 milyon adet şarj cihazından tasarruf edilecek. Ortalama bir USB-C şarj cihazının fiyatı 150 TL olarak kabul edildiğinde, 1 milyar 125 milyon TL tasarruf sağlanması bekleniyor.
Ayrıca, şarj cihazlarının ortalama ağırlığının 23 ila 131 gram arasında olduğu düşünüldüğünde, yılda 170 ila 980 ton arası elektronik atık tasarrufu da sağlanması öngörülüyor.
EN FAZLA ELEKTRONİK ATIK İSTANBUL'DA
Türkiye'de yıllık üretilen elektronik atık miktarı 52 bin 129 ton olarak belirlenmiştir. Ülke genelinde en yüksek kişi başı elektronik atık üretiminin İstanbul'da gerçekleştiği ve genel olarak Marmara Bölgesi illerinin bu oranda öne çıktığı gözlemlenmektedir. Doğu'ya doğru gidildikçe ise bu oranın azaldığı tespit edilmiştir. Örneğin, İstanbul'da kişi başına yıllık 19.57 kilogram, Ankara'da 9.34 kilogram, İzmir'de 8.72 kilogram, Kars'ta 3.05 kilogram ve Muş, Bitlis, Van ve Hakkari gibi illerde ise 2.68 kilogram elektronik atık üretildiği saptanmıştır.
