Eliminasyon Diyeti Nedir?
Eliminasyon diyeti, bireyin tolere edemediği veya sindirim sisteminde rahatsızlığa neden olan besinleri belirlemeyi amaçlayan bir beslenme programıdır. Bu diyette rahatsızlık veren gıdalar geçici olarak beslenme listesinden çıkarılır, ardından tek tek yeniden eklenerek vücudun tepkileri gözlemlenir.
Eliminasyon Diyetinde Tüketilebilecek Besinler
• Meyveler: Turunçgiller haricinde birçok meyve tüketilebilir.
• Sebzeler: Çoğu sebze tüketilebilir.
• Glutensiz tahıllar: Karabuğday, pirinç gibi tahıllar tercih edilebilir.
• Protein kaynakları: Kuzu eti, hindi, somon gibi balık türleri ve yabani av etleri tüketilebilir.
• Alternatif süt ürünleri: İnek sütü yerine Hindistan cevizi sütü önerilir.
• Sağlıklı yağlar: Soğuk sıkım zeytinyağı ve keten tohumu yağı kullanılabilir.
• İçecekler: Su ve bitki çayları serbesttir.
• Baharatlar: Acı biber hariç diğer baharatlar ve taze otlar tüketilebilir.
Eliminasyon Diyeti Ne İçin Uygulanır?
Bu beslenme programı, kilo vermekten ziyade sindirim ve bağışıklık sistemine yönelik sağlık problemlerini iyileştirmeye yardımcı olur. Eliminasyon diyetinin başlıca faydaları şunlardır:
• Kabızlık, şişkinlik, mide krampları, ishal ve gaz gibi sindirim sorunlarını hafifletir.
• İrritabl bağırsak sendromu (IBS) gibi bağırsak hastalıklarının semptomlarını azaltır.
• Eozinofilik özofajit gibi yemek borusu iltihaplanmaları üzerinde olumlu etkiler sağlar.
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) semptomlarını hafifletebilir.
• Egzama ve cilt problemlerine iyi gelir.
• Kronik migren ataklarını azaltabilir.
Eliminasyon Diyeti Nasıl Yapılır?
Bu beslenme programı iki temel aşamadan oluşur:
1. Eliminasyon Aşaması:
• Rahatsızlığa neden olabileceği düşünülen gıdalar 2-3 hafta boyunca beslenme programından tamamen çıkarılır.
• Bu süreçte belirtiler takip edilir.
2. Yeniden Başlama Aşaması:
• Eliminasyon sürecinde çıkarılan gıdalar tek tek ve belirli aralıklarla diyete eklenir.
• Vücutta oluşan reaksiyonlar takip edilerek hangi besinlerin tolere edilip edilmediği belirlenir.
Eliminasyon Diyeti Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
• İlk kez uygulayacaklar için 4-8 hafta süresince takip edilmesi önerilir.
• Beslenme uzmanı veya doktor desteği almak gereklidir.
• Diyet süresince bol su tüketmek önemlidir.
• Çıkarılan besinler nedeniyle vitamin ve mineral eksiklikleri oluşabileceğinden düzenli kan tahlilleri ile takip edilmelidir.
Eliminasyon Diyetinde Kaçınılması Gereken Besinler
Eliminasyon diyeti, belirli gıdaların geçici olarak diyetten çıkarılmasını içerir. İşte diyet sırasında tüketilmemesi önerilen besinler:
• Gluten içeren gıdalar: Buğday, arpa, çavdar ve türevleri
• Süt ve süt ürünleri: Yoğurt, peynir, krema vb.
• Yumurta: Özellikle yumurta beyazı
• Kuruyemişler: Badem, ceviz, fındık gibi alerjen potansiyeli yüksek besinler
• Deniz ürünleri ve kabuklu deniz hayvanları
• Soya ve soya ürünleri
• Gece gölgesi sebzeleri: Domates, biber, patlıcan gibi sebzeler
• Şeker ve işlenmiş gıdalar
Eliminasyon Diyetinde Tüketilebilecek Alternatif Besinler
• Glutensiz tahıllar: Pirinç, kinoa, karabuğday
• Sebzeler ve meyveler: Lif açısından zengin ve antioksidan içeren gıdalar
• Protein kaynakları: Tavuk, hindi, balık
• Baklagiller: Mercimek, nohut
• Sağlıklı yağlar: Avokado yağı, Hindistan cevizi yağı, zeytinyağı
• Bitkisel sütler: Hindistan cevizi sütü, badem sütü
• Baharatlar: Zencefil, zerdeçal gibi antiinflamatuar özellikli baharatlar
Eliminasyon Diyetini Kimler Uygulayabilir?
Eliminasyon diyeti, özellikle sindirim sistemi rahatsızlıkları, bağışıklık hassasiyetleri ve kronik rahatsızlıkları olan kişiler için önerilir. Ancak herkes için uygun olmayabilir. Hamileler, emziren anneler ve kronik hastalıkları olan bireyler bu diyeti uygulamadan önce mutlaka uzman bir doktora danışmalıdır.
Eliminasyon Diyeti Sonrası Ne Yapılmalı?
Diyetin sona ermesiyle birlikte, çıkarılan besinler yavaş yavaş ve kontrollü bir şekilde beslenme programına dahil edilmelidir. Gluten içeren gıdalar konusunda özellikle dikkatli olunmalı, besinler küçük porsiyonlar halinde ve belirli bir sırayla diyete eklenmelidir.
Eliminasyon Diyeti Yan Etkileri
Her beslenme programında olduğu gibi eliminasyon diyetinin de bazı yan etkileri olabilir:
• Vitamin ve mineral eksiklikleri: Örneğin süt ürünlerinin çıkarılması kalsiyum eksikliğine yol açabilir.
• İstenmeyen kilo kaybı: Kalori alımının azalması nedeniyle aşırı kilo kaybı yaşanabilir.
• Sindirim problemleri: Lif alımının azalması kabızlığa neden olabilir.
• Psikolojik etkiler: Katı diyet kısıtlamaları, stres ve anksiyeteye sebep olabilir.
Bu yan etkileri en aza indirmek için diyet süreci bir uzman kontrolünde yürütülmelidir.
Eliminasyon Diyeti Kimler İçin Uygundur?
Eliminasyon diyeti, sindirim sorunları yaşayanlar, gıda hassasiyetlerinden şüphelenenler ve alerji belirtileri gösteren kişiler için faydalı olabilir. Ancak uzun süre uygulanması bazı besin eksikliklerine yol açabileceğinden, uzman bir diyetisyen eşliğinde yapılması önerilir.
Eliminasyon diyetine başlamadan önce doktorunuza danışarak, size en uygun yöntemi belirleyebilirsiniz.
