Kira Artış Oranları Yasal Sınırı Aşıyor
Temmuz-Ağustos 2024 döneminde kira sözleşmesini yenileyenlerin %35'inde, kira artış oranı yasal sınırın üzerinde belirlendi. 12 aylık ortalama TÜFE'ye rağmen, kiracıların %35'i yeni kira bedellerini %70 ve üzeri zamlı ödemeye başladı.
Her 3 Ev Sahibinden 2'si Maddi Kayıp Yaşıyor
Özellikle ev sahipleri, kiracının yıllık gelir artışından daha fazla oranda zam talep edebiliyor. Ancak bu durum ev sahiplerinin de mağdur olmasına engel olmuyor. Araştırmada, her 3 ev sahibinden 2'si mevcut kiracısı olduğu için maddi kayıp yaşadığını belirtiyor.
Gayrimenkul Uzmanı Özelmacıklı'nın Değerlendirmeleri
Konuyla ilgili merak edilenleri değerlendiren Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı şu ifadeleri kullandı:
“Yüzde 25 kira sınırlaması nedeniyle mal sahiplerinin kiraları nispeten yüksek artırmaları ve kira fiyatlarının bu çerçevede hala genel piyasada reelleşmemesi nedeniyle birçok kiracı ve mal sahibi arasında sıkıntılar devam ediyor. Bu noktada eski kiracılarla, onlar çıktığı zaman yeniden kiralayacak kişiler arasındaki farkın önemli bir seviyede olduğunu görüyoruz. Mal sahipleri yüzde 25 kira sınırlaması nedeniyle kiralarını nispeten az artırmış olsalar da piyasa normlarına göre birçok yerde hala reelleşme olmadı."
Fark 3-4 Kata Ulaştı
"Piyasada yüzde 25 kira sınırlamasının sonlarına doğru yeni kiracı ile eski kiracı arasındaki fark 3-4 kata kadar çıkmıştı. Yenilenen kira sözleşmelerinde mal sahiplerinin kiracılara emsallere göre kirayı artırmaları yönünde baskıları devam ederken, kiracılar da kendilerine tanımlanan sınırlamalar doğrultusunda bir değerlendirme yapmaya çalışıyor."
Kiracılar Uygun Konut Bulamıyor
"Kiracıların yüzde 80’i piyasadaki kira fiyatlarını gördüğü için kendilerine uygun gayrimenkul bulamayacaklarını düşünüyor. Bu dengenin düzelmesi kolay bir süreç değil. Bunun için sağlıklı bir kiralık konut arzına ihtiyaç var."
Enflasyonun Azalmasıyla Tansiyon Düşecek
"Son iki yılda yapı ruhsat ve izin belgelerine baktığımızda bu sürecin zor olduğunu görüyoruz. Enflasyonun azalmasıyla beraber kira fiyatlarında tansiyonun azalacağını söyleyebiliriz."
TÜFE Oranında Zam Yetersiz Kalıyor
"Mevcut durumda eski kiracılar TÜFE oranında zam yapsa da rakam yeni kiraya verilecek evlerin kira bedeli kadar bir bedele ulaşmıyor."
Büyükşehirlerde Kira Artışları Şaşırtıcı
Son 3 yıldaki kira değişimlerine bakıldığında, İstanbul’da kira fiyatları %700 arttı. Temmuz 2021’de metrekare başına ortalama 30 TL olan kira bedeli, 100 metrekare bir daire için 3 bin TL iken, günümüzde bu rakam metrekarede yaklaşık 230 TL’ye, yani toplamda 23 bin TL’ye ulaştı.
Ankara'da %1000, İzmir'de %900 Artış
Ankara genelinde son 3 yılda kira fiyatları %1000 seviyesinde arttı. Temmuz 2021’de metrekare fiyatı 15 TL iken, şimdi neredeyse 170 TL seviyesinde. İzmir’de ise kira fiyatları son 3 yılda %900 arttı; 2021 Temmuz ayında 20 TL olan metrekare fiyatı, günümüzde 210 TL seviyelerinde.
Kiracılara Öneriler
Kiracıların TÜFE’nin son 12 aylık ortalamasını baz alarak kira artışı yapmalarının üst sınır olarak kabul edildiğini belirten uzmanlar, "Ben kiracılara eğer bu oranlarda sınırlı kalarak bir zam yapacaklarsa da kiralarını aksatmamalarını, aidat vb. ile ilgili herhangi bir ihtara sebebiyet olacak süreci ilerletmemelerini tavsiye ediyorum" dedi.
Ev Sahiplerinin Mağduriyeti
"Mal sahiplerinde de benzer bir sıkıntı var. Düşününki kiracısı yasal sınıra göre hareket etmiş, 2 yıl yüzde 25 uygulamış, bu yıl da TÜFE uyguluyor. Bu kiracının ödediği kira bedelinin piyasa şartlarına gelmesinin mümkünatı yok. Mal sahipleri mevcut kiracısı çıksa yeniden kiraya verse mülkünü çok daha yüksek bedelle kiraya verme imkanını gördüğü için bu konuda mutsuz. Gayrimenkulde kiraya verenlerin hepsinin zengin olduğunu söylemek mümkün değil. İş yeri nedeniyle tayini olan bir kişi evini kiraya verebiliyor, kiraya verdiği ev ile tuttuğu evin kirasını ödeyenler var. Çok sayıda emekli vb. kişiler kira geliri ile geçinmeye çalışıyor. Bu kişiler bedelleri alamadıkları takdirde yaşamlarını sürdürmeleri zorlaşıyor."
Kiralarda Normalleşme Beklentisi
İlerleyen süreçte kira fiyatlarında normalleşme bekleniyor. "Biz bunu TÜFE’deki oranların biraz daha normalleşmesiyle söyleyebiliyoruz. TÜFE’nin son 12 aylık ortalamasında düşüşler başladı. Temmuz ayında zirveyi gören bu değerin ben bu ay itibarıyla düşebileceğini değerlendiriyorum. En azından yıl sonuna kadar yüzde 50 seviyelerine yaklaşırız. Önümüzdeki yıl ortalamalara baktığımızda yüzde 30-35'li seviyelere ulaşırız. Kira fiyatlarının normalleşmesi 2-2.5 yıl sürecektir diyebiliriz."
