Gaziantep, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin batısında yer alan ve Fırat Nehri ile Doğu Anadolu Fayı arasında uzanan Gaziantep Platosu üzerinde kuruludur. Bu plato, bölgenin önemli coğrafi yapılarından biri olup, 800-1000 metre arasında değişen yüksekliklere sahip geniş bir alanı kapsar. Fırat Nehri'nin batısında, Suriye sınırı ile Toros Dağları arasında yer alan bu bölge, farklı yükseltiler ve iklim özellikleri ile dikkat çekmektedir.
Gaziantep Platosunun Yükselti Özellikleri
Gaziantep Platosu, kuzeyden güneye ve doğudan batıya doğru farklı yüksekliklere sahip üç ana düzlük sistemine ayrılır. Bu sistemler şunlardır:
- En Yüksek Plato Yüzeyleri: Gaziantep'in güneydoğusunda yer alan bu yüksek alanlar, genellikle mera ve bağ-bahçe olarak kullanılmaktadır.
- Yüksek Plato Yüzeyleri: Bu alanlarda kuru tarım faaliyetleri yaygındır ve bu bölgelerde tarımın başarılı olabilmesi için yağış miktarı önemli bir rol oynamaktadır.
- Alçak Plato Yüzeyleri: Suriye sınırına yakın bölgelerde yer alan bu alanlar, 600-650 metreye kadar alçalarak Fırat Vadisi'ne doğru inen bir yapı oluşturur.
Bölgenin yükseltileri hem iklim hem de tarım açısından farklılıklar yaratmaktadır. Gaziantep'in merkezinin de yer aldığı bu plato, çeşitli tarım faaliyetlerinin sürdürüldüğü önemli bir alan olarak ön plana çıkmaktadır.
Gaziantep'in Coğrafi Yapısı ve Depresyon Alanları
Gaziantep şehri, çevresindeki depresyon alanları ile bilinir. Bu alanlar, eosen kalkerleri içinde bulunan polye yapılarıyla dikkat çeker. Özellikle Gaziantep Ovası'nın batısında yer alan bu depresyon alanları, düz bir tabana sahip olup, yüzeyi genellikle terra-rosa ile kaplıdır. Ayrıca, şehir çevresindeki kuzey ve kuzeybatıdaki platolarda birçok dolin, uvala ve polye gözlemlenmektedir. Yaz aylarında bu bölgelerde su kaynaklarının büyük çoğunluğu kurur. Bunun nedeni, karstik yapılarla beslenen suyun kalkerlerin çatlaklarına yönelmesi ve bu sayede toprakta killi kırmızı toprakların birikmesidir. Ancak, karstik kaynaklardan beslenen dere yataklarında yaz aylarında da su bulunabilmektedir.
Platonun Parçası Barak Ovası
Gaziantep sınırları içinde yer alan Barak Ovası, Gaziantep Platosu'nun önemli bir parçasıdır. Bu ova, denizden 375 metre yükseklikte yer almakta olup, sıcak yazları ve ılık kışları ile Akdeniz iklimine sahiptir. Ovanın yaz sıcaklıkları, genellikle 40°C ile 48°C arasında değişir, bu da bölgedeki tarımı etkileyen önemli bir faktördür. Fırat Nehri'nin etkisiyle nem oranı da bir miktar artar. Barak Ovası'nda zeytin, palmiye gibi Akdeniz iklimine özgü bitkiler yetişmektedir. Kış aylarında hava genellikle ılık ve yağışlı geçerken, don olayları ve kar yağışı oldukça nadirdir.
Gaziantep Platosu ve Tarımın Geleceği
Gaziantep'in çevresindeki düzlükler, çeşitli tarım faaliyetlerine olanak tanırken, yerel ekonomiye de büyük katkılar sağlamaktadır. Nane üretimi ve kuru tarım gibi faaliyetler, bölgenin hem ekonomik hem de kültürel anlamda gelişmesini desteklemektedir. Gelecekte, Gaziantep Platosu'nun tarım potansiyelinin daha da artması ve bölgenin doğal kaynaklarının daha verimli bir şekilde kullanılması beklenmektedir.
Barak Ovası'nda Nane Üretimi:
Gaziantep'in Barak Ovası, aynı zamanda Türkiye'nin en fazla nane üretilen bölgesidir. Bu bölge, Türkiye'nin yıllık %80 oranında nane ihtiyacını karşılamaktadır. Barak Ovası'nda yer alan Elifoğlu ve Keleklioğlu mahalleleri, nane üretiminde ön plana çıkan yerlerdir. Oğuzeli, Nizip ve Karkamış ilçeleri de bu tarım faaliyetlerinden etkilenmektedir. Fırat Nehri'nin sıcak ve bereketli toprakları, nane gibi bitkilerin yetişmesine olanak sağlar, bu da Gaziantep'in tarımsal verimliliğini arttırır.
