Her fırsatta bir lezzet ve eğlence şölenine dönüştürülen Antep’in hamamları, türkülere konu olmasının yanında düzenlenen geleneksel hamam günleriyle de dikkat çekiyor. Gaziantep’in unutulmaya yüz tutmuş nevse gelin hamamının bir parçası olan nevse emi de bazı aileler tarafından şifa kaynağı olarak uygulanmaya devam ediyor. Lohusa kadınların 40’ı çıkarken yapılan nevse hamamında nevse emi denilen kuvvet macunu lohusa anneye yedirilip vücudunun çeşitli yerlerine sürülüyor.
Gaziantep’te Hamam Kültürü
Eski Gaziantep evlerinde banyo bulunmadığı için hamama gitmek bir festival havasında gerçekleşirdi. İnsanlar bütün gün hamamda kalacakları için sadece hamam eşyalarını değil, yiyecek ve içecek de götürürler. İlk başta suyla yıkandıktan sonra bu yiyecekleri tüketirler. Bu yiyecekler arasında çiğ köfte, kısır, malhotalı köfte, maş piyazı, lolaz piyazı, dolma, sarma ve mevsime göre karpuz, üzüm gibi meyveler bulunur. Az da olsa hala gelin hamamı, damat hamamı, nevse (lohusa) hamamı, adak hamamı, kız beğenme hamamı ve nevse hamamı gibi gelenekselleşmiş hamam günleri yapılıyor.
Nevse Gelin Hamamı Nedir?
Nevse hamamı, doğum yapan kadınların lohusalık döneminin sonunda, yani kırkıncı günlerinde, hamamda gerçekleştirilen özel bir yıkanma ve eğlence geleneğini ifade eder. Nevse gelin hamamı, annenin doğum sonrası fiziksel ve ruhsal arınmasını amaçlar. Nevse hamamı sırasında, lohusa ve yakınları için hamam özel olarak hazırlanır. Bu hazırlıklar arasında, lohusanın yıkanması, abdest alması ve ardından natırlar tarafından kese ve köpük masajı yapılması yer alır. Lohusa kadın ilk önce hamamda özel bir yıkanma sürecinden geçer. Bu, annenin bedensel temizliği ve rahatlaması için önemlidir. Yıkanmanın ardından, lohusanın vücuduna Nevse Emi adı verilen özel bir karışım sürülür. Bu karışım, yaklaşık 40 çeşit baharatın pekmezle karıştırılmasıyla elde edilen bir macundur. İçeriğinde tarçın, karanfil, zencefil, havlıcan, kakule gibi baharatlar bulunur. Hamam sefası sırasında aile üyeleri ve yakın arkadaşlar bir araya gelerek yemekler yer, müzik eşliğinde eğlenir. Nevse gelin hamamında dolma, maş piyazı, loğlaz aşı gibi Gaziantep’in geleneksel yemekleri yenir.
Nevse Emi Nedir?
Nevse hamamında; tarçın, karanfil, zencefil, havlıcan, kakule, muskat ve mahlep gibi 40 çeşit baharatın pekmezle karıştırılmasıyla elde edilen Gaziantep'e özgü kuvvet macunu, nevseler tarafından hem tüketilir hem de romatizmal hastalıklara karşı şifa sağlayan bir merhem olarak vücuda uygulanır. Bu zengin içerik, annenin doğum sonrası dönemde ihtiyaç duyduğu enerjiyi geri kazanmasında yardımcı olur. Ayrıca, nevse eminin öksürük, soğuk algınlığı ve romatizmal ağrılar gibi rahatsızlıklara karşı da faydalı olduğuna inanılır. Nevse emi, sadece hamamda değil, aynı zamanda doğum sonrası annenin süt kalitesini ve miktarını artırmak amacıyla da kullanılır. Bu macun, lohusa tarafından tüketilir ve vücuda sürülerek uygulanır. Günümüzde, bu geleneksel uygulamalar modern yaşamın etkisiyle azalsa da Gaziantep’te bazı aileler tarafından yaşatılmaya devam ediyor.
