Kabızlık, tıbbi adıyla konstipasyon, bağırsak hareketlerinin azalması ve dışkılama sırasında zorlanma ile karakterize bir durumdur. Haftada üçten az bağırsak hareketi yapmak bu durumu tanımlar. Ağrılı dışkılama, dışkının tam olarak boşaltılamaması ve şişkinlik gibi semptomlar ile kendini gösteren kabızlık, genellikle bağırsak hareketlerinin yavaşlaması veya tıkayıcı tipte problemlerle ortaya çıkar. Bu yaygın sindirim sorunu, çeşitli yaşam tarzı faktörleri veya altta yatan sağlık koşullarından kaynaklanabilir.
Kabızlık Neden Olur?
Kabızlığın birçok nedeni vardır. Yetersiz su tüketimi, lif bakımından fakir diyet, hareketsiz yaşam tarzı ve tuvalet ihtiyacını ertelemek en yaygın nedenler arasındadır. Ayrıca, bazı ilaçlar, stres, depresyon ve yeme bozuklukları da kabızlığa yol açabilir. Aşırı süt tüketimi de kabızlık yapabilir. Dahası, rektum veya kolonda daralma, tıkanıklık, kolon çevresindeki sinirlerdeki anormallikler, hormonal değişiklikler ve dışkılamada rol oynayan kaslarda işlev bozukluğu gibi tıbbi durumlar da kabızlığa neden olabilir. Kalın bağırsağın dışkıdan aşırı su emmesi bu duruma katkıda bulunabilir.
Kabızlığa Ne İyi Gelir?
Kabızlıkla mücadelede etkili yöntemler arasında düzenli fiziksel aktivite, yeterince sıvı tüketimi ve lif açısından zengin gıdaların alımı yer alır. Özellikle yürüyüş gibi egzersizler, su ve lifli gıdalar bağırsak hareketlerini tetikleyerek kabızlığı hafifletebilir. Kefir, elma, armut, kuru erik ve yulaf ezmesi gibi gıdalar doğal dışkı yumuşatıcı olarak işlev görür. İncir, portakal, kivi, havuç, üzüm, avokado, kuru erik, kayısı, bezelye, enginar, yeşil fasulye, mercimek, ıspanak, brokoli, keten tohumu ve tam buğday ekmeği de kabızlığa iyi gelen başlıca besinlerdir.
Kabızlık için uygulanabilecek diğer yöntemler arasında yeşil smoothie ve elma suyu gibi lif kaynağı sıvılar tüketmek, elma, incir, avokado gibi lifli meyvelerle beslenmek, sinameki, karahindiba, nane ve yeşil çay gibi bağırsak uyarıcı çaylar içmek, ve daha fazla hareket etmek yer alır. Ayrıca, kabızlığı tetikleyebilecek muz, kırmızı et, pirinç, fastfood ve kızarmış gıdalardan kaçınmak faydalı olabilir. Probiyotikler (kefir, yoğurt, lahana turşusu) ile bağırsak florasını iyileştirmek ve zeytinyağı gibi doğal laksatifleri denemek de önerilen yöntemler arasındadır.
Kabızlık Nasıl Geçer?
1. Gıda Tüketimi Kısıtlamaları: Uzmanlar, kabızlığa yol açabilecek gıdaların tüketiminin sınırlandırılması gerektiğine dikkat çekiyor. Özellikle abur cubur, işlenmiş yiyecekler ve yüksek kafein içeren içeceklerin tüketimi minimuma indirilmeli.
2. Sıvı Tüketimi: Vücudun düzenli çalışması için yeterli miktarda sıvı tüketimi şart. Günde en az 8-10 bardak su içmek, bağırsak sağlığını destekleyerek kabızlığı önlemeye yardımcı olur.
3. Lifli Gıdalar: Lif bakımından zengin gıdaların tüketilmesi, bağırsak hareketlerini düzenler ve dışkılamanın kolaylaşmasına olanak tanır. Tam tahıllar, sebzeler, meyveler ve baklagiller lif açısından zengin seçenekler arasında yer alır.
4. Fiziksel Aktivite: Düzenli egzersiz yapmak, bağırsak hareketlerini artırarak kabızlık problemini azaltabilir. Haftanın çoğu günü en az 30 dakika orta şiddette egzersiz yapmak öneriliyor.
5. Bitki Çayları ve Probiyotikler: Bitki çayları, özellikle nane, papatya ve sinameki gibi bağırsakları uyarıcı özelliklere sahip olanlar, kabızlıkla mücadelede etkili olabilir. Kefir ve yoğurt gibi probiyotik içeren besinler ise bağırsak florasını düzenleyerek sindirim sistemini destekler.
6. Düzenli Tuvalet Alışkanlıkları: Tuvalet ihtiyacı geldiğinde bunu ertelememek, sağlıklı bir bağırsak düzeni için kritik öneme sahiptir. Kişinin kendine yeterli zaman ayırması ve rahat bir ortamda tuvalet ihtiyacını gidermesi önerilir.
Sürekli Kabız Olmak Neyin Belirtisi?
Uzmanlara göre, sık görülen ve genellikle hafife alınan kabızlık, çeşitli ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir. Uzmanlar, kabızlığın yalnızca konstipasyon (dışkı sıkışması) ile sınırlı kalmayıp hemoroid (basur), bağırsak inkontinansı (dışkı kaçırma) ve irritabl bağırsak sendromu gibi sindirim sistemi rahatsızlıklarıyla da bağlantılı olabileceğini belirtiyor.
Ayrıca, kabızlık; kolon kanseri, tiroid disfonksiyonları, Parkinson hastalığı ve multipl skleroz gibi nörolojik hastalıkların erken belirtileri arasında yer alabilir. Uzmanlar, kabızlık şikayeti olan bireylerin bu durumu hafife almamaları ve altında yatan nedenlerin belirlenmesi için tıbbi yardım almaları gerektiğinin altını çiziyor.
Muz Kabız Yapar Mı?
Ham muzun yüksek nişasta içeriği sindirim sürecini zorlaştırabilir ve kabızlık riskini artırabilir. Ancak, olgunlaşmış muzların yüksek çözünür lif içeriği sayesinde bağırsak hareketlerini destekleyerek sindirimi kolaylaştırır. Özellikle bebekler ve küçük çocuklar, muzun fazla tüketilmesi halinde kabızlık sorunu yaşayabileceği için bu yaş gruplarında muz tüketimi porsiyon kontrolü ile yapılmalıdır.
