Çetinkaya, TÜFE'nin tüketim harcamalarına konu olan mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişimi ölçtüğünü ifade ederek, endeksin Türkiye hane halkının ortalama harcama alışkanlıklarını temsil eden sabit bir mal ve hizmet sepetine dayandığını ve tüketicilerin karşılaştığı perakende fiyatlarındaki ortalama değişimi ölçtüğünü belirtti. TÜFE'nin yaşam maliyetlerini ölçmediğiyle ilgili tartışmalara değinen Çetinkaya, "TÜFE sabit bir mal ve hizmet sepetinin maliyetindeki değişikliği ölçerken, yaşam maliyeti endeksi sabit bir 'refah' düzeyinin maliyetindeki farklılıkları yansıtır" dedi.
"TÜFE'yi Aylık 600 Bin Fiyatı Derleyerek Hesaplıyoruz"
Madde fiyatlarının yayımlanmaması konusundaki eleştirileri de Çetinkaya, şöyle yanıtladı: "TÜFE'yi Türkiye genelinde aylık 600 binin üzerinde fiyatı derleyerek hesaplıyoruz. Bu sonuçları dünyada en erken açıklayan ülkelerden biriyiz. TÜFE'yi her ayın 3. iş günü kamuoyu ile paylaşıyoruz. Bu fiyatların yaklaşık 300 bini marketlerden alınan kasa fiyatlarından oluşuyor. Madde sepeti gizlenmiyor, yayınlanmayan tablolar madde fiyatlarıdır. Bu sebeple artık gösterge niteliği taşımayan bu fiyatları yayınlamıyoruz"
Avrupa Ülkeleri ile Karşılaştırma
Çetinkaya, Avrupa Birliği'ne üye ve aday ülkeler, EFTA ülkeleri, ABD ve Kanada istatistik ofislerinin internet sitelerinde madde düzeyinde tüm fiyatları yayınlayan herhangi bir ülke bulunmadığını belirterek, TÜİK'in haksız eleştirilere maruz kaldığını söyledi. Çetinkaya, "Yumurta, doktor muayenesi fiyatları denildiğinde toplulaştırılmış bir fiyattan bahsediliyor. Örneğin bugün (dün) basına yansıyan bir haberde 2,57 lira yumurta fiyatı ifade ediliyor. Ortalama toplulaştırılmış fiyatlara bakıldığında yumurta için 2,57 lira gayet mantıklı bir fiyat. Olay bir süre sonra teknik hesaplamalardan çıkıp algı yönetimine giriyor" açıklamasında bulundu.
TÜİK ve ENAG Arasındaki Farklılık
TÜİK Başkanı Çetinkaya, TÜİK ile ENAG'ın açıkladığı enflasyon rakamlarına ilişkin değerlendirmelerde bulunarak, ENAG'ın metodolojisinin şeffaf olmadığını ve yayımlanan aylık TÜFE oranlarının gerçeği yansıtmaktan oldukça uzak olduğunu belirtti. Çetinkaya, "ENAG, her ay tüm kiracıların yeni bir eve taşınıyormuşçasına hesaplama yapıyor, internet üzerinden her ay gözlemlediği artışları yanlış şekilde üst üste ekleyerek şişirilmiş bir zam hesabı yapıyor" şeklinde konuştu.
Yüksek Fahiş Karlar Elde Ediliyor
Çetinkaya, Türkiye'deki şirket karlarının enflasyonu yukarı taşıyan bir etkiye sahip olduğunu ve pandemi sonrası dönemde bu etkinin gözlemlendiğinin altını çizdi. "Türkiye'deki şirketler enflasyonist ortamı kullanarak normalde alması gereken karlardan daha yüksek fahiş karlar elde ediyorlar. Enflasyondan bağımsız şirket karlarına bağlı bir fahiş fiyat artışı var" ifade etti.
TÜFE ve ÜFE Arasında Oluşan Fark
Çetinkaya, Türkiye'de enflasyon hesaplamalarının uluslararası standartlara uygun olarak yapıldığını ve TÜFE ile ÜFE arasındaki farkın sadece Türkiye'ye özgü olmadığını belirterek, "TÜFE ve Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) arasında oluşan fark da sadece Türkiye'ye özgü değil. Söz konusu makasın 2021 yılı başından itibaren tüm dünyada gözlendiğini" diye konuştu.
Haziran ayında açıklanan zamların temmuz ayı enflasyon rakamlarını etkileyeceğini belirten Çetinkaya, "Haziran ayının, enflasyona 20-40 yıllık uzun seride bakıldığında en düşük enflasyon ayı olduğunu ifade etti. Zamlar haziranda duyurulmakla beraber geçerlilik tarihi temmuz. Hazirandan bu yana ötelenen bazı zamlar temmuz ayı enflasyon rakamlarını etkileyecek" dedi.
Türkiye'de 2 Katı Düzeyinde
Çetinkaya, Türkiye'deki algılanan enflasyon ile resmi enflasyon oranlarının diğer ülkelere kıyasla birbirine en yakın oranları yakaladığını vurgulayarak, "Algılanan enflasyon Türkiye'ye özgü olmayıp, gelişmiş ülkelerde de aynı durum görülmekte ve bu durum Eurostat tarafından ifade edilmektedir. Örneğin son 20 yıl boyunca AB'de hissedilen enflasyon açıklanan enflasyonun ortalama 5 katı düzeyinde seyrederken Türkiye'de 2 katı düzeyinde seyretmiştir" şeklinde konuştu.
