Kilis, tarihi boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış ve bu zengin geçmişini günümüze taşımayı başarmıştır. 2024 yılı itibarıyla tahmin edilen nüfus oranında artış gözlemleniyor. Kilis’in tarihi dokusu, hem geçmişin izlerini hem de modern yaşamı bir arada barındıran eşsiz bir örnek teşkil ediyor. Çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış olan Kilis, Hititler dönemine kadar uzanan zengin bir geçmişe sahiptir. Günümüzde ise hem tarihi hem de kültürel zenginlikleriyle öne çıkmaktadır.
Kilis’in Tarihi ve Kültürel Mirası
Kilis, M.Ö. 1700 yıllarına dayanan bir geçmişe sahiptir. O dönemde Hititler’in yükseldiği bir merkez olarak tanınan Kilis, Yesemek’teki ünlü Hitit heykel atölyeleriyle de bilinmektedir. Kilis, sırasıyla Asur, Med, Pers, Roma, Bizans, ve son olarak Osmanlı İmparatorluğu'nun yönetimi altına girmiştir. 639 yılında Halife Ömer döneminde İslam dünyasına katılmış, Malazgirt Meydan Muharebesi sonrası ise Selçuklu İmparatorluğu topraklarına dahil olmuştur. Zorlu yıllar yaşayan şehir, 1915’te Osmanlı’nın Birinci Dünya Savaşı’ndaki yenilgisinin ardından İngilizler ve Fransızlar tarafından işgal edilmiştir. Ancak 7 Aralık 1921’de, Kurtuluş Savaşı sırasında Kilis, düşman işgalinden kurtulmayı başarmıştır.
Kilis İsminin Kökeni
Kilis’in ismi, tarihsel açıdan önemli bir yere sahiptir. Antik çağlarda, Asur kaynaklarında ‘Ki-li-zi’ olarak geçen şehir isminin, zaman içinde 'Kiris' olarak okunarak 'efendi' anlamına geldiği bilinmektedir. Bizans döneminde ise bu bölgeye ‘Ciliza’ denmiştir. 9. yüzyılda bölgeye gelen Müslüman Türkler, ‘Kiris’ kelimesini ‘düz’ anlamında kullanarak şimdiki Kilis adını ortaya çıkarmışlardır. Hatta bazı rivayetlere göre, Şor Türkleri tarafından ‘bal dalağı’ anlamında da Kilis ismi kullanılmıştır.
Kilis’in 2024 Nüfusu
Kilis'in 2024 yılına ait tahmini nüfusu, 157.938 olarak belirlenmiştir. Bu rakam, önceki yıllardaki nüfus artış hızlarına dayalı olarak hesaplanmıştır. Kilis’in 2023 yılındaki nüfusu ise 155.179'dur ve bu yılki artış 7.260 kişi olmuştur. 2023 yılına ait nüfus dağılımı ise şu şekilde: 78.198 erkek ve 76.981 kadın bulunmaktadır. Bu verilere göre, Kilis’teki erkek nüfus oranı %50,39, kadın nüfus oranı ise %49,61'dir. Resmi nüfus verileri ise 2025 yılının başında açıklanacaktır.
Kilis Nüfus Yoğunluğu ve İlçelere Göre Dağılım
Kilis, 1.444 km²'lik bir yüzölçümüne sahiptir ve bu alanda kilometrekareye yaklaşık 107 kişi düşmektedir. Nüfus yoğunluğu ise 107/km²'dir. Kilis ilindeki nüfusun büyük bir kısmı merkezde yaşamaktadır. 2023 yılı itibarıyla, Kilis Merkez ilçesinin nüfusu 130.665 olarak kaydedilmiştir ve bu, toplam nüfusun %84,20’sini oluşturuyor. Diğer ilçelerdeki nüfus dağılımı ise şu şekildedir:
- Musabeyli: 13.108 kişi (Erkek: 6.737, Kadın: 6.371) – %8,45
- Elbeyli: 6.252 kişi (Erkek: 3.440, Kadın: 2.812) – %4,03
- Polateli: 5.154 kişi (Erkek: 2.654, Kadın: 2.500) – %3,32
Kilis’in Zengin Mutfak Kültürü
Kilis, tarihi olduğu kadar mutfağıyla da ünlüdür. Şehirdeki geleneksel yemekler ve yöresel tatlar, ziyaretçilere farklı bir deneyim sunmaktadır. Kilis'e özgü lezzetler arasında; zahter, firik pilavı, züngül, menengiç kahvesi, horoz karası kuru üzüm, cennet çamuru ve haytalyan gibi tatlar öne çıkmaktadır. Bu lezzetler, hem yerel halk hem de şehri ziyaret edenler tarafından ilgiyle tüketilmektedir.
