Suriye’de iktidarın silahlı gruplar tarafından devrilmesinden sonra Türkiye’deki sayısı belli olmayan Suriyeli’nin ülkelerine dönüşü gündem oldu. CHP’li Hasan Öztürkmen, medyada yaratılan havanın gerçeği yansıtmadığını belirterek Suriyelilerin gitmediğini söyledi.
Suriyelilerin Ülkelerine Dönüşü Gündem Oldu
Suriye’de 8 Aralık 2024 itibariyle silahlı muhaliflerin Şam’a girerek ülke yönetimini ele geçirmeleri üzerine, Türkiye’de bulunan Suriyelilerin ülkelerine dönüşü gündem oldu. Sınır kapılarından yayın yapan televizyon kanalları, Suriyelilerin ülkelerine döndüğü yönünde haberler yayınladı. CHP Gaziantep Milletvekili Hasan Öztürkmen, Gaziantep’te ve ülkemizdeki Suriyeli sayısının resmi rakamların çok üzerinde olduğunu belirterek, bu politikalar ile çoğunun gitmeyeceğini söyledi.
Gaziantep’te Kaç Tane Suriyeli Var?
Suriye’de Beşar Esad’ın ülkeden ayrılması ve Baas Partisi iktidarının sonunun gelmesinin ardından, yıllardır ülkemizde bulunan ve geri dönmemek için “Esad zulmü” iddiasında bulunan Suriyeli kaçak ve sığınmacıların, artık hiçbir bahanesi kalmadı.
Medyaya bakınca Suriyelilerin akın akın ülkelerine döndüğü havası estiriliyor. Oysa sınır kapılarında hiç öyle bir gerçeklik yok.
Göç İdaresi Başkanlığı’nın 29 Ağustos 2024 tarihli verilerine göre şehrimizdeki Suriyeli sayısı 429.935. Gerçek rakam bu verilerin iki katıdır. Şahinbey Belediye Başkanı ilçelerinde 435 bin Suriyeli olduğunu söylemiştir. Şehitkamil ve diğer ilçelerdeki sığınmacıları dahil edersek, Gaziantep’te bir milyona yakın Suriyeli olduğu tahmin edilmektedir.
İstanbul’un ardından Gaziantep, en fazla sığınmacıya ev sahipliği yapan şehirdir.
Suriyelilerin doğum oranı, Türklerin doğum oranının iki katından fazladır. 2023 yılı TÜİK verilerine göre Türk vatandaşlarının doğum oranı 1,51’e düştü. Türkiye’deki Suriyelilerin doğum oranı 5,3 seviyesindedir. Önümüzdeki 20 yılın projeksiyonunu çıkardığımızda Gaziantep’in nüfusunun %50’sinin Suriyeli olacağı görülmektedir.
Suriyelilerin tamamının ülkelerine dönmesi çok zordur. Bunların yarısına yakını dönmeyecektir. Daha Suriye’de ne olduğu belirsiz, güvenlik ortamı yok. Aksine terör örgütü HTŞ’nin baskısına uğraması muhtemel farklı gruplar, Türkiye’ye sığınmak ihtiyacı hissedecektir.
Bu Durum Haksız Rekabete Neden Olmaktadır
Gaziantep Ticaret Odası verilerine göre Gaziantep’te faaliyet gösteren kayıtlı Suriyeli işletme sayısı; 6 bin 300. Kayıtlı Suriyeli istihdam sayısı ise 12 bin. Bu sayılar bile şehrimizdeki Suriyeli nüfusu düşününce kayıt dışılığın boyutunu gözler önüne sermeye yeter. Bu durumun Türk işletmeler açısından yarattığı haksız rekabeti hepiniz tahmin edebilirsiniz.
Bunun yanında kayıt dışı faaliyet gösteren çok sayıda işletme, küçük esnaf ve atölye vardır. Bu gayri resmi firmalar vergi vermemekte, SGK primi ödememekte, diğer firmaların yaptırmak zorunda olduğu ruhsat, iş güvenliği sağlığı vb. yükümlülüklerle ilgili masrafları olmamaktadır. Bu durum haksız rekabete neden olmaktadır.
Geçici koruma altındaki çok sayıda Suriyeli ise kayıtlı ve çoğunlukla kayıtsız işgücü olarak iş hayatına katılmaktadırlar.
12 Adet Merkez Vardır
Geçici koruma altındaki Suriyeliler Türk hastalara oranla kamu hastanelerini 8 kat daha fazla kullanmaktadır. Suriyeliler, kamu hastanelerini kullanılamaz hale getirdikleri için Türk vatandaşları özel hastanelere yönelmek zorunda kalmıştır.
Gaziantep’te Suriyeli Sığınmacılara yönelik sağlık hizmeti veren ve aile sağlığı merkezleri gibi çalışan “göçmen sağlığı merkezi” adı altında 12 adet merkez vardır. Burada ağırlıklı Suriyeli hekim ve sağlık personeli çalışmaktadır.
Ayrıca Suriyeli sığınmacılar Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının sağlıkla ilgili yükümlü olduğu muayene ücretini ve ilaç katılım payı ücretini ödemezken, bizim insanımız bu ücretleri ödemektedir.
Gaziantep’te sağlık sistemine ayrılan bütçenin büyük bir kısmı Suriyelilere harcanmaktadır.
Suriyelilerin Ülkelerine Gitmelerinin Önünde Engel Kalmadı
Suriyelilerin ülkelerine dönmeleri için geçici koruma statüsünün kaldırılması gerekir. Suriyelilerin hastanelerde ve eczanelerde para ödemesi gerekir. Suriyelilere ödenen çocuk yardımının kesilmesi gerekir. Artık iddia ettikleri gibi Esad yönetiminin baskısına uğramayacakları için, ülkelerine gitmelerinin önünde engel kalmadı. Ancak biliyoruz ki Türkiye Cumhuriyeti hükümeti, kapsamlı bir program ve katı uygulamaları hayata geçirmezse, Suriyelilerin büyük bölümü asla gitmeyecek. İktidar partisi, Türk vatandaşlarından alamadığı desteği, vatandaşlık dağıttığı sığınmacı ve kaçaklardan alarak iktidarını devam ettirmek isteyecektir.
