Gaziantep, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan ve bölgenin en gelişmiş ili olarak öne çıkan bir şehirdir. Eski adı Antep olan şehir, Kurtuluş Savaşı’nda gösterdiği kahramanlıktan dolayı "Gazi" unvanını almıştır. Sanayi ve ticarette ileri seviyede olması nedeniyle çevre illerden yoğun göç almış, ayrıca önemli bir Suriyeli nüfusa da ev sahipliği yapmaktadır. 2024 yılı itibarıyla Gaziantep’in toplam nüfusu 2.193.363 olup, bunun 1.106.227’si erkek, 1.087.136’sı kadındır.
Gaziantep’te Türk Nüfusunun Hakimiyeti
Güneydoğu Anadolu’da yer almasına rağmen, Gaziantep’in nüfus yapısı hakkında yanlış algılar oluşabilmektedir. Şehirde göç hareketleri yaşansa da, Türk nüfusu hâlâ çoğunluğu oluşturmaktadır. Gaziantep’teki yerleşik nüfus içinde Türkler, Kürtler, Araplar ve Çerkesler bulunmaktadır. Ancak ana nüfus yapısını büyük ölçüde Türkler ve Kürtler oluşturmaktadır.
Barak Türkmenleri
Gaziantep’in Oğuzeli, Karkamış ve Nizip ilçeleri, Barak Türkmen aşiretinin en yoğun olduğu bölgelerdir. Barak kültürü, geleneksel Oğuz Türk yaşam tarzını yansıtan önemli bir kültürel mirastır. Bunun yanı sıra, Halep ve Rakka’ya kadar uzanan bölgede de Barak Türkmenleri yaşamaktadır.
Alevi Çepniler ve Alevi Nüfus
Gaziantep’in Araban ve Yavuzeli ilçelerinde Çepni Türkleri yerleşiktir ve Alevi inancına mensupturlar. Karadeniz’deki Çepnilerin aksine, burada yaşayan Çepniler Alevi kimliklerini korumuştur. Gaziantep’te Maraş ve Adıyaman’dan göç eden Alevi topluluklarıyla birlikte ciddi bir Alevi nüfus bulunmaktadır. Şehirde toplam 39 Alevi yerleşimi bulunur.
Arap ve Çerkes Nüfusu
Gaziantep’te 40 kadar Sünni Arap köyü bulunmaktadır. Nizip, Oğuzeli, Karkamış, Nurdağı ve İslahiye ilçelerinde Arap nüfusu yaşamaktadır. Ayrıca Gaziantep’te üç Çerkes köyü bulunmasına rağmen, çoğu Çerkes nüfusu il ve ilçe merkezlerine taşınmıştır.
Genel olarak Gaziantep’in nüfus yapısı, köklü Türkmen aşiretleri ve göç hareketleriyle şekillenmiş olup, Türk nüfusu hâlâ şehirde baskın konumdadır.
Rişvanlı ve Atmalı Aşiretleri
Gaziantep’te yaşayan Rişvanlı aşireti, her yıl Türkmen şenlikleri düzenleyerek kültürel kimliklerini yaşatmaktadır. Benzer şekilde Atmalı Aşireti de bazı bölgelerde Kürt olarak bilinmesine rağmen, Gaziantep’te Türkmen kimliğini korumaktadır.
Gaziantep’in İlçelerindeki Etnik Dağılım
-
Şahinbey ve Şehitkamil: Şehir merkezini oluşturan bu ilçelerin kütük nüfusu ağırlıklı olarak Türklerden oluşmaktadır. Kürt ve Arap nüfus çok azdır.
-
Oğuzeli: Türk nüfusunun yoğun olduğu bir ilçedir.
-
İslahiye: İlçe merkezinde Türk nüfus %70 civarında olup, kırsal kesimlerde Kürt nüfusu daha fazladır.
-
Nurdağı: Merkezde Türk nüfusu hâkimdir, ancak köylerde Kürt nüfusu %25 civarındadır.
-
Araban: İlçe merkezi ve kuzey kısmı büyük ölçüde Türk nüfusuna sahiptir. İlçedeki Alevi nüfusun çoğu Çepni Türkleridir.
-
Yavuzeli: İlçe merkezi ve doğu kesimi Türklerden oluşurken, batı kısmında Kürt köyleri yer almaktadır.
-
Nizip: İlçe genelinde Türk nüfusu %80 civarındadır. Kuzey kesiminde Kürt nüfus da bulunmaktadır.
-
Karkamış: Türklerin büyük çoğunlukta olduğu bir ilçedir. Az sayıda Kürt ve Arap köyü mevcuttur.
Türkmen Kökenli Aşiretler
Gaziantep’teki Türkmen aşiretleri arasında Baraklar, Çepniler, Kızık, Karkın, Yörükler, Beğdili, Karakeçili, Morcalı, Elbeyli, Döğer, Cerit, Dımışkılı, Avşar, Mihmadlı, Savcılı, Rişvanlı ve Ulaşlı gibi gruplar bulunmaktadır.
