Torpilin ve işsizliğin olmadığı ülkede, toplu taşımanın ücretsiz olduğunu belirten Güzelbey, “Estonya'da dikkat çekici bir konu ise mütevazi yaşam şekli, bu ülkede görgüsüzlük yok” dedi.
Estonya'da insanların yaşam standartları genel olarak orta ve ortanın üstündedir. Yoksul insanlara rastlamak çok nadirdir. Alkol, narkotik madde ya da kumar gibi bağımlılığı olmayan biri, kimseye muhtaç olmadan hayatını sürdürebilir. Burada, lüks de yoktur, açlık da. Çünkü burada işsizlik diye bir şey yoktur. Herkesin, iyi kötü bir işi vardır. Kadınların da mutlak bir işi vardır. Burada, toplu taşıma araçları ücretsizdir. Ancak otopark ücreti yüksektir. İnsanların arabalarını evde bırakıp işlerine toplu taşıma, otobüs veya tramvay ile gitmesi teşvik edilir. Böylelikle, Estonya devleti yakıt tasarrufu ve karbon ayak izini azaltmayı hedeflemiştir.
Doğalgaz ve Enerji Politikaları
Yıllar önce doğalgazda dışa bağlı olma endişesi ile sadece kamu binaları ve toplu konutlar dışında, villalara doğalgaz bağlamama kararı almaları da ilginçtir. Burada rüşvet, hatır gönül, partili, bizden vs. gibi kavramlar yoktur. Buraya ilk geldiğim yıllarda idi. Başbakanları, 'Ben aldığım maaşla geçinemiyorum' diye istifa ettiğini duyduğumda çok şaşırmıştım. Şimdiki Başbakan Bayan Kaja Kallas ise tam bir halk adamı. Putin ile kavga etmezden önce tek başına sahilde yürüyüş yaparken görülürmüş. Tabii şimdi zor. Çünkü iyi bir Putin muhalifi. Demokrasinin üst düzeyde olduğu bu ülkede, insanlar oldukça tutumludur, ne gıdalar ne de eşyalar mümkün olduğunca israf edilmez. Çok gerekli olmadıkça bir şey satın alınmaz. Gardroplarında sayısız gömlek veya ayakkabı göremezsiniz.
Günlük Yaşam ve Alışkanlıklar
Hele pazar günleri serpme kahvaltı diye bir adet yoktur. Çünkü pazar evde çalışma günüdür. Genelde, Estonya'da kadınlar da bir işte çalışır. O nedenle pazarı temizlik, çamaşır vs. gibi ev işlerine ayırır. Eve temizlikçi gelmez ve evde yardımcı bayan diye bir kavram yoktur. Herkes kendi evinin temizliğini, çamaşır ve ütü işlerini yapar. Erkekler ise bahçe işleri, evin diğer işleri ve araba işleri temizliği, tamiri vs. ile uğraşır. Bir şeye ihtiyaç kalmamışsa, ya ihtiyaç duyabilecek birine veya sosyal yardım mağazalarına verilir ya da internetten satılır.
İkinci El Kıyafet ve Eşyalar
Mesela çocukları olan bir aile ne kadar varlıklı da olsa ikinci el kıyafet alır. Bir yıl sonra küçülenleri satar ve yeniden ikinci el kıyafet alır. Bazen bir şey almayacak olsa bile bit pazarında dolaşmaktan hoşlanır. Benim de en keyif aldığım yer, Baltjaam’da ki Larissa hanımın antika mağarasıdır. Bu arada Estonya'da Baltijaanm, Keskturg ve Pavli 6'da çok uygun fiyata kıyafet, ev ve mutfak eşyası veya antika bir şeyler alabilirsiniz. Sevgili dostum Prof. Aydın Yücetürk geldiğinde kendisine aldığımız antika Hohner akordeonun hikayesini hiç unutmuyorum. Estonya'da ayın son günü bazı ikinci el mağazalarında “Ne alırsan 1 €” kampanyasına da denk gelebilirseniz, oldukça şanslısınız demektir. Örneğin 1 €'ya çok değişik şeylere sahip olabilirsiniz. İkinci el mağazalarında sadece kullanılmış eşyalar satılmaz. Belli belirsiz defolu veya geçen yıl üretilmiş bir ürünü de alabilirsiniz. İkinci el mağazalardan giyinmek, buralarda hiç de gocunulacak bir şey değildir. Aksine sizin sınırsızca tüketim çılgınlığından imtina edecek entelektüel seviyede olduğunuzu ve alçak gönüllülüğünüzü ortaya koyar. Burada gösterişli arabalar ve gösteriş düşkünlüğü yadırganır. Bunların sonradan görme, belki de oligark olduğunu düşünürler. Belki de soğuk iklim yüzünden gösterişli giyinen birine pek rastlamazsınız. İnsanlar iklime uygun ve rahat şeyler giyerler. Mesela yazın terlikle gezen insanları görebilirsiniz de, kimse sizi yadırgamaz, ayıplamaz.
Çevre ve Geri Dönüşüm
Estonlar eski kıyafetleri, ev veya mutfak eşyalarını kullanmak istemiyorlarsa, onları çöpe atmaz. “Solebrate” isimli sosyal yardım kuruluşlarına götürüp verirler. Kıyafetler, ev eşyaları, mobilyalar vs. orada temizlenir, elden geçirilir hijyenik bir şekilde; uygun fiyata ihtiyaç sahibine satılır. Geliri de yine yardıma ihtiyacı olanlara verilir. Eğer buraya bırakılan eşyalar kullanılamayacak kadar eskimişse de geri dönüşüme gönderilir. Doğaya atıp kirletmek yerine; yeniden bir ihtiyacı karşılayabilecek bir şeye dönüşebilsin diye düşünülür. Kimin ne giyeceğine ve de ne diyeceğine takılmayıp, üzerinde yaşadığımız gezegene saygı duyarak yaşayalım. Ne kadar az satın alıyorsak o kadar olgunuz. Ne kadar az çöp atıyorsak o kadar olgunuz. Emek verilerek üretilmiş her şey değerlidir. 1 lira değer biçilse bile o bir lira değerlidir.
Eğitim ve Üniversiteler
Tartu Üniversitesi, Avrupa’nın en eski üniversitelerinden birisidir ve iyi bir üniversitedir. Bu yıl oranın Tıp Fakültesinden mezun olan Efe ve Ege isimli İzmirli iki zarif kardeşimiz, hemen Finlandiya’dan iş buldu. Çünkü buranın eğitim seviyesi de çok iyi. PISA kriterlerine göre Finlandiya'dan sonra Avrupa 2.'si. Bu arada Talltech yani Tallinn Teknik Üniversitesi de Avrupa'da söz sahibi üniversitelerden birisidir. Ne olduğu belli olmayan Balkanlar’daki üniversiteler yerine, gençlerimize bu iki üniversiteyi; hem lisans hem de lisansüstü konularda incelemelerini öneririm. Estonya’nın bilgisayar teknolojileri konusunda dünya çapında başarısı da gıpta ile izlenmektedir. Sonuç olarak, huzur, güvenlik ve yarın ne olacak endişesi olmayan bir ülkedir Estonya.
