Son günlerde basında IBAN ile yapılan ödemelerin mercek altında olduğu haberlerini mutlaka okumuşsunuzdur. Kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında Hazine ve Maliye Bakanlığı bu konuda geniş kapsamlı bir çalışma başlattığı basına yansıdı.
Aslında vergi incelemelerinde öteden beri banka kayıtları önemli bir delil teşkil etmektedir. Yani IBAN kanalıyla yapılan ödemelerin, vergi incelemelerinde dikkate alınarak işlem yapılması ilk değil. Ancak bu kadar kapsamlı ve sektör ayrımı gözetmeksizin bir inceleme ilk defa yapılıyor.
Kayıt Dışı Ekonomi Nedir?
Dünya ekonomisinde yaşanan gelişmelerle birlikte 21. yüzyılda önem kazanan ve tüm ülkelerin ortak sorunu haline gelen kayıt dışı ekonomi, birçok ülke ve kuruluş tarafından mücadele edilmesi gereken bir alan olarak görülmektedir. Doğası ve yapısı gereği net bir tanımlama yapılması zor olmakla birlikte gölge ekonomi, yeraltı ekonomisi, gri ekonomi gibi terimlerle eş anlamlı kullanılan kayıt dışı ekonomi kavramı; resmi kayıtlarda yer almayan, yasal belgelere dayandırılmayan, yasal düzenlemeler çerçevesinde kontrolü yapılamayan ve milli gelir hesaplamalarına dâhil edilemeyen ekonomik işlem ve faaliyetlerin tamamı olarak tanımlanabilmektedir.
Kayıt dışı ekonomiyle etkin bir mücadele sağlanması için öncelikle bu kavramın oluşmasında etkili olan nedenlerin ve ekonomide yaratacağı sonuçların doğru bir şekilde anlaşılması ve yorumlanması gerekmektedir. Kayıt dışı ekonomi, çok yönlü bir olgu olması nedeniyle sosyal, hukuki, ahlaki, kültürel ve ekonomik faktörlerin tamamından etkilenerek artış veya azalış eğilimi göstermektedir. Özellikle ekonomik etmenlerin, toplumun tüm paydaşlarını kayıt dışı faaliyetlere yönlendirme konusunda daha fazla etkiye sahip olduğu görülmektedir.
Kayıt dışı ekonomiyle etkin mücadelede kamu kurum ve kuruluşlarının işbirliği kapsamında, kurumlar arası veri paylaşımı ve müşterek faaliyetleri içeren eylemlere yer verilerek ihtiyaç duyulan verilerin temini, muhafazası ve paylaşımı sağlanmaktadır.
Kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında pek çok farklı politika uygulanmakla beraber kayıtlı ekonomiye geçişin tek elden ve koordineli bir şekilde yürütülmesini sağlayan eylem planları mücadelenin etkinliğini artırmaktadır.
Kayıt dışı ile etkin mücadele kapsamında yapılan çalışmalardan biriside IBAN yoluyla yapılan ödemelerin incelenmesidir. Bu çalışmanın amacı da kayıt dışı ekonomi ile mücadele ve kayıtlı ekonomiye geçişi sağlamaktır.
Iban Çalışması Neden Yapılıyor?
Denetim çalışmaları sırasında, mal ve hizmet satış bedellerinin kredi kartlarından ziyade yoğun bir şekilde IBAN yoluyla tahsil edildiğinin tespiti üzerine böyle bir çalışma yapma ihtiyacı doğmuştur. IBAN ile yapılan satışların bir kısmı satışı yapan işletme adına, bir kısmının ise bu işletmelerde çalışan kişiler ile işletme sahiplerinin yakınları adına kayıtlı olduğunu, bazı IBAN’ların ise başka şahıslardan kiralandığı tespit edilmiştir. Maliye bu denetim yöntemiyle ciddi bir vergi kayıp ve kaçağını yakalama peşindedir.
Neden Iban İle Alışveriş Yapılıyor?
İşletmeler, bankalara kredi kartı komisyonu ödememek veya satışlarını kayıt dışı bırakmak için IBAN ile tahsilat yoluna başvuruyor. Müşterilerini IBAN ile ödemeye yönlendiriyorlar.
Ancak Vergi Usul Kanunu uyarınca Bankalar yaptıkları işlemler hakkında Hazine ve Maliye Bakanlığına bilgi vermek zorundalar. Böylece yapılan bütün işlemler Maliyenin bilgisine girmiş oluyor.
İşletmelerden İzahat İstenecek,
Maliye, IBAN yoluyla tahsilat yaptıkları tespit edilen işletme sahiplerinden izahat isteyecek. IBAN yoluyla yapılan tahsilatlar için fatura veya benzeri belge düzenleyip düzenlemedikleri sorulacak ve bu belgelerin ibrazı istenecek. Eğer işletmeler bu tahsilatlar için fatura veya benzeri bir belge düzenlenmişse herhangi bir sorun olmayacak. Eğer bir belge düzenlenmemiş ise, söz konusu satışlar kayıt dışı satış olarak kabul edilecektir.
Bunun dışında işletme sahiplerinin yakınlarına ait IBAN’lar ile kiralık IBAN hesaplarıyla yapılan tahsilatları da var ise bu tahsilatlara ilişkin belge düzenlenip düzenlenmediği de sorulacaktır.
Kontrol ve denetim faaliyetlerinin etkinliğinin artırılması, gerçekleştirilen ticari faaliyetlerin kavranabilmesi, vergi kayıp ve kaçağına zamanında müdahale edilebilmesi amaçlarıyla denetim mekanizmalarının oluşturularak, kayıt dışı ekonomi ile mücadele kapsamında denetimlerin yürütülmeye devam edileceği anlaşılmaktadır.
