Emek Partisi (EMEP) Genel Başkan Yardımcısı ve Gaziantep Milletvekili Sevda Karaca, İzmir’de greve çıkan tütün tekeli fabrikaların işçilerini, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’a sordu.
Meclis Gündemine Taşıdı
Türkiye’de bir süredir süren ücret mücadelelerine İzmir’de çalışan tütün işçileri de katıldı. Tütün ihracatında Türkiye’nin en büyük firmaları olan Sunel Tütün, Oryantal Tütün ve T.T.L Tütün fabrikalarında çalışan ve çoğunluğu kadın olan işçiler, kendilerine dayatılan düşük ücrete karşı, sendikaları Tek-Gıda İş ile birlikte greve çıktılar. EMEP Milletvekili Sevda Karaca, grev süresince çalışma koşullarını da anlatan işçilerin haklarını yazılı soru önergesi ile meclis gündemine taşıdı.
Vergi İndirimi ve Teşvik Verilmiş
Sevda Karaca, T.T.L Tütün'ün sahibi olan Ömer Celal Umur’un, Ege Tütün İhracatçıları Birliği'nin yönetim kurulu başkanı olduğunu ve gazetelere verdiği demeçlerde Ege Bölgesinin 2024 yılı tütün ihracatı hedefinin 1 milyar dolar olduğunu açıkladığını belirterek “Umur’un sahibi olduğu T.T.L Tütün de 2023’te yaptığı 2,6 milyar TL’lik net satışı ile Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşlarını listeleyen İSO ikinci 500 listesinde yer almıştır. T.T.L Tütün’e 2022 yılında 23 milyon TL tutarındaki yatırımları için gümrük vergisi muafiyeti, KDV İstisnası, 6 yıl Sigorta Primi İşveren Hissesi, %70 vergi indirimi, %30 YKO teşvik verilmiştir” diyerek Umur’un servetini gözler önüne serdi.
Karaca işçilerinin kazandırdığı servete karşılık aylık 23-24 bin TL ücret dayatıldığını belirterek T.T.L Tütün fabrikasının müdürünün, “bu koyunlar grev falan yapamaz’ sözlerini hatırlatıp çoğunluğu kadın işçilerin çalışma koşullarını aktardı:
· 209’u kadın 211 kişi ise mevsimlik olarak çalıştırılırken erkek işçilerin çalışma dönemleri 5-6 ay kadar sürerken, kadın işçiler ise yılın 3-4 ayı çalışmaktadır.
· İş durumuna göre günlük çalıştırılan işçiler tam olarak ücret alamadıkları gibi sigortaları da tam yatırılmadığı için emekli olamamaktadır.
· İşçiler 3 senedir zamsız çalıştırılmaktadır.
· Yoğun tütün tozu, taşıma araçlarının sık sık kaza yapması, bozuk yemek gibi nedenlerle her gün bir işçi hastanelik olmaktadır.
· İşçilere eldiven verilmediği için tütünün içinden çıkan cam, sap-çubuk gibi kesici ve delici şeyler nedeniyle işçiler sık sık yaralanmaktadır.
· 45 dakikalık öğle yemeği molası dışında mola verilmemektedir.
Kadınlar Eziliyor
Sunel Tütün’ün, İzmirli sayılı sermayerdarlar arasında yer alan Gürel ailesine ait olduğunu ve yöneticisinin Mahru Gürel Ağdunlu Ege Tütün İhracatçıları Birliği'nde başkan yardımcısı olduğunu belirten Karaca 40’tan fazla ülkeye ihracat yapan fabrikanın dünya tütün tekellerinden British American Tobacco’nın Türkiye’deki ortağı olduğunu belirtti. Sunel Tütün’ün, 2023’te yaptığı 1,3 milyar TL’lik net satışı İSO ikinci 500 listesinde yer aldığını belirterek Gürel ailesinin, işçilere TİS döneminde yoksulluk dayattığını ifade etti.
Kadın işçilerin ağırlıkta çalıştığı fabrikada “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği” kapsamında sosyal sorumluluk projesi başlatıldığını ve kadınlara forklift eğitimi verildiğini belirten Karaca, fabrikada çalışan kadın işçilerin çalışma koşullarını şöyle aktardı:
· 25 sene çalışan bir işçiyle yeni başlayan bir işçinin ücreti aynı ve 24-25 TL dolaylarındadır.
· İşçilere iş tanımları dışında forkliftçilik, arabacılık, tutuculuk, temizlik, laboratuvar işleri gibi işler yaptırılmaktadır.
· 3 ay çalıştırılma dolayısıyla sigorta primleri tam yatırılmamakta ve işçiler onlarca yıl çalışmalarına karşın emekli olamamaktadır.
· Tozlu çalışma alanında havalandırma bulunmamaktadır. Maskeler kısıtlanarak günde 1 kez verilmektedir. Eldiven verilmemekte ve işçiler kış koşullarına karşın yazlık iş kıyafeti ile çalıştırılmaktadır.
Mahmut Özgener Ücret Artışından Şikayetçi
Oryantal Tütün'ün sahibinin İzmir Ticaret Odası Başkanı, TOBB ve Ege Tütün İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Mahmut Özgener olduğunu belirten Karaca, otomotiv ve inşaat sektörlerinde de büyük yatırımları olan Mahmut Özgener’in, geçtiğimiz temmuz ayında yaptığı açıklamada asgari ücret artışına itiraz ettiğini ve geçtiğimiz ay yaptığı açıklamada da yine “personel giderlerinden” şikayet ederek işçilerine de enflasyon+2 puan ücret dayattığını belirtti.
Karaca, fabrikada çalışan işçilerin çalışma koşullarını anlattı:
· Havalandırma yapılmadığı için toz ve koku içinde çalıştırılan işçilerin sağlıklarının riske atılmaktadır.
· İşçiler “geçici” olarak gösterilmesine karşın 11 ay boyunca çalıştırılmaktadır.
· Dışarıdan taşeron işçiler getirtilmekte ve onlara 1900 TL yevmiye verirken kalıcı işçilere 715 TL yevmiye verilmekte ve açlık sınırının altında ücret almaktadırlar.
İnsanca Çalışma Haklarını Koruyacak Mısınız?
EMEP Milletvekili Karaca, Bakan Işıkhan’dan şu soruların yanıtını istedi:
1. Tütün tekelleri olan ve ihracat paylarını yıldan yıla arttırarak servetlerini katlayan bu 3 firmanın işçilerine açlık sınırı altında ücret dayatmaları karşısında; işçilerin insanca çalışma haklarına dair bir adım atacak mısınız?
2. Her 3 fabrikada da geçici süreyle çalıştırılarak emeklilik hakları gasp edilen işçiler için çözüm planınız nedir?
3. Mola hakkı tanınmayan, iş güvenliği ekipmanı verilmeyen, havalandırma sağlanmayan ve insan sağlığına her anlamda olumsuz olan tütün fabrikalarına denetim yapılmış mıdır? Sonuçları ne olmuştur?
4. Adı geçen 3 şirkete bugüne değin verilmiş olan teşvik konusu ve miktarları ile ödedikleri vergi miktarı ne kadardır?
