Mart ayının yaklaşmasıyla birlikte, Gelir Vergisi beyan dönemi de yaklaştı. Elde edilen gelir çeşidine göre verilecek beyannamelerde dikkat edilecek hususlarda farklılık göstermekte. Bu hafta ki yazımızda en çok karşılaşılan faiz türleri itibariyle, faiz geliri elde eden gerçek kişilerin yani bir diğer ifadeyle menkul sermaye iradı elde edenlerin, elde ettikleri gelirin çeşidine göre beyanname verip vermeyeceklerini, eğer beyanname vereceklerse nelere dikkat etmeleri gerektiğini anlatmaya çalışacağım.

Menkul Sermaye İradı Nedir?

Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradıdır.

Aşağıda yazılı gelirler menkul sermaye iradı sayılmaktadır;

• Her türlü hisse senetlerinin kar payları (temettü gelirleri),

• İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kar payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar),

• Kurumların idare meclisi Başkan ve üyelerine verilen kar payları,

• Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile diğer her türlü tahvil ve bono faizleri (Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetler ve varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler dahil olmak üzere),

• Her türlü alacak faizleri,

• Mevduat faizleri,

• Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller,

• İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,

• Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri,

• Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve katılım bankalarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları,

• Yatırım fonlarının katılma paylarına ödenen kar payları,

• Menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdü ile iktisap veya elden çıkarılması karşılığında sağlanan menfaatler (Repo gelirleri),

• Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta ve emeklilik şirketleri tarafından ayrılmalar nedeniyle yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları,

• Bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları,

• Yukarıda sayılanlar dışında Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre ihraç edilen her türlü sermaye piyasası aracından elde edilen kar payı, faiz, kira vb. gelirler.

Yukarıda yazılı iratlar, bunları elde eden sermaye sahibinin ticari faaliyetine bağlı bulunduğu takdirde, ticari kazancın tespitinde dikkate alınır.

Menkul Sermaye İratlarının Yıllık Beyanname İle Beyan Edilmesi,

Gerçek kişilerce 2023 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iratlarının bir kısmı beyan edilecek gelir toplamının 150.000 TL’yi (2024 takvim yılı için 230.000 TL) aşması halinde, bir kısmı ise vergi kesintisine ve istisnaya tabi olmadıkları için 8.400 TL’yi (2024 takvim yılı için 13.000 TL) aşması halinde yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

Tutarı Ne Olursa Olsun Beyan Edilmeyecek Menkul Sermaye İratları,

Aşağıda sayılan menkul sermaye iratları tutarı ne olursa olsun beyan edilmez ve diğer gelirler nedeniyle verilen beyannameye de dahil edilmez;

1. Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi kapsamında vergi kesintisine tabi tutulmuş olan (Ticari kazançla ilişkisi olmaması şartıyla);

• Mevduat faizleri,

• Katılım Bankalarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları,

• Repo gelirleri,

• Menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarından elde edilen gelirler,

2. 10/7/2001 tarihinden önce kurulmuş olanlar hariç olmak üzere tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından ayrılmalar nedeniyle yapılan ödemelerin ve bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları.

3. Kurumlar vergisi mükelleflerince 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların dağıtımı halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar payları.

4. Kurumların karlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri kar dağıtım işlemlerinde gerçek kişi ortaklarca elde edilen kar payları.

Önümüzdeki haftada beyan kapsamındaki menkul sermaye iratlarının neler olduğuna ve beyanname verilirken nelere dikkat edilmesi gerektiğine değineceğiz.