Çocukluk dönemi, insan yaşamının en önemli evrelerinden biridir. Bu dönemde çocuklar, kişiliklerini ve kimliklerini oluşturmaya başlarlar. Bu süreçte, sağlıklı bir benlik saygısı geliştirmek, çocuğun duygusal, sosyal ve bilişsel gelişimini olumlu yönde etkiler. Benlik saygısı, çocuğun kendini değerli ve kabul edilebilir hissetmesini sağlayarak güvenli ve başarılı bir birey olma yolunda temel bir adımdır.
1. Benlik Saygısı nedir ve önemi:
Benlik saygısı, çocuğun kendini tanıma ve değerlendirme sürecidir. Kendini sevmek, saygı görmek ve kabul edilmek, çocuğun yaşamında temel bir ihtiyaçtır. Sağlam bir benlik saygısı, çocuğun özgüvenini artırır, stresle başa çıkma becerilerini geliştirir ve olumsuz deneyimlerle daha iyi başa çıkmasına yardımcı olur. Aynı zamanda, çocuğun sosyal ilişkilerini ve akademik performansını olumlu yönde etkiler. Benlik saygısı, çocuğun yaşam boyu süren bir temel taşıdır ve olumlu bir benlik saygısı, sağlıklı bir yetişkinlik döneminin de temelini oluşturur.
2. Benlik Saygısını Etkileyen Faktörler:
Çocukların benlik saygısını etkileyen pek çok faktör vardır. Bu faktörler, çocuğun kişisel ve çevresel özellikleriyle etkileşime girer ve benlik saygısının şekillenmesine katkıda bulunur. Önemli faktörlerden bazıları şunlardır:
• Ebeveyn Tutumu: Çocukların ebeveynleri tarafından sevgiyle ve kabul edilme hissiyle büyütülmeleri, sağlam bir benlik saygısının temelini oluşturur. Ebeveynlerin övgü ve teşvikleri, çocuğun kendini değerli hissetmesini sağlar.
• Başarı ve Başarısızlık Deneyimleri: Başarılar, çocuğun özgüvenini artırırken, başarısızlık deneyimleri olumsuz etkilere neden olabilir. Bu nedenle, çocuğun başarı ve başarısızlıkla başa çıkma becerilerini geliştirmek önemlidir.
• Arkadaş İlişkileri: Sağlıklı arkadaş ilişkileri, çocuğun sosyal uyumunu artırır ve benlik saygısını destekler. Pozitif arkadaş çevresinde yer almak, çocuğun değerli ve kabul edilmiş hissetmesini sağlar.
• Olumsuz Deneyimler: Olumsuz deneyimler, çocuğun benlik saygısını olumsuz yönde etkileyebilir. İstismar, zorbalık veya aile içi sorunlar, çocuğun kendine olan güvenini zedeleyebilir.
3. Ebeveynlerin ve Eğitimcilerin Rolü:
Ebeveynler ve eğitimciler, çocuklarda benlik saygısının geliştirilmesinde kilit rol oynarlar. Sağlıklı bir benlik saygısı için aşağıdaki adımları izleyebilirler:
• Sevgi ve Kabul: Çocuğun sevgi ve kabul hissettiğinden emin olmak önemlidir. Ebeveynler ve eğitimciler, çocuğa açık iletişim ve sevgi dolu davranışlarla yaklaşmalıdır.
• Övgü ve Teşvik: Çocuğun başarılarını takdir etmek ve çabalarını övmek, benlik saygısını artırır. Başarı odaklı olmak yerine, çocuğun çabalarını ve çıkardığı dersleri vurgulamak önemlidir.
• Sorumluluk ve Bağımsızlık: Çocuğun yaşına uygun sorumluluklar üstlenmesine izin vermek, onun özgüvenini artırır ve bağımsızlık duygusunu destekler.
• Empati ve Anlayış: Çocuğun duygularına ve deneyimlerine empatiyle yaklaşmak, onun kendini ifade etmesini ve değerli hissetmesini sağlar.
4. Toplumun Rolü:
Toplum olarak, çocukların benlik saygısının olumlu yönde etkilenmesine katkıda bulunabiliriz. Eğitim kurumları, benlik saygısını güçlendiren programlar ve etkinlikler düzenleyerek çocuklara destek olabilirler. Ayrıca, çocukların karşılaştığı olumsuzluklara karşı toplumsal duyarlılık ve farkındalık geliştirerek çocukların güvenli ve destekleyici bir ortamda büyümelerini sağlayabiliriz.
Çocuklarda sağlam bir benlik saygısının oluşturulması, onların duygusal, sosyal ve bilişsel gelişimleri için kritik bir adımdır. Ebeveynler, eğitimciler ve toplum olarak, çocukların kendilerini değerli ve kabul edilmiş hissetmelerini sağlamak için önemli bir rol oynarız. Sağlıklı benlik saygısı, çocukların yaşamlarında daha mutlu, başarılı ve olumlu bireyler olmalarını destekler. Bu nedenle, çocukların benlik saygısının desteklenmesine ve geliştirilmesine odaklanarak, toplumun geleceğine değerli bir katkı sağlayabiliriz.
Özetle;
Sevgili Ebeveynler, “Çocuğumun özsaygısı konusunda nasıl yardımcı olabilirim?” diyorsanız;
- Onlara ,onları ne kadar sevdiğinizi gösterin,
- Mükemmellikten çok onların gösterdikleri gayrete verdiğiniz değeri bilmelerini sağlayın,
- Onları başarmak istedikleri şeyler için planlar yapmaya ve yeni zorlukları denemeye teşvik edip, bunun için onları kutlayın,
- Fikirlerini ve görüşlerini dile getirmeleri için onları teşvik edin,
- Bir örnek belirleyin (İşler istediğiniz gibi gitmediğinde kendinize karşı nazik olmayı modelleyin ve onlara zorluklarla karşılaştığında olumlu bir tavır sergileyebileceğinizi gösterin).
- Zevk aldıkları ve ödüllendirici buldukları şeyleri sorun,
- Çocuklarınızın hissettiği bütün duyguları kabul edip, duygularını sözcüklerle ifade etmelerine yardımcı olun,
- Kendilerine ilişkin algılarına meydan okuyun (Kendilerini veya yeteneklerini eleştirdiklerinde, onları nasıl gördüğünüzü bilmelerini sağlayarak nazikçe meydan okuyun),
- Kendilerini ve yeteneklerini keşfetmelerine yardımcı olun,
- Keyif aldıkları şeyleri yaparak birlikte kaliteli zaman geçirin.
Uzman Klinik Psikolog Cihan Yesilmen Kilinc
