Hastaneye girerken kapının önünde iki kız çocuğuna rastlandım. Ellerinde kantinden aldıkları yoğun kokulu poğaça ve hazır meyve suları vardı. Polikliniğimde gelen hastalarda çoğunlukla beslenme sorgularım. Çocuk hastalıklarında en önemli bulguların başında beslenme gelir çünkü.
-Annesi nasıl besleniyor?
-Hocam valla her şeyi yiyor!
Anne doğru söylüyor. Çocuk her şeyi yiyor ama yediğinin içeriğinde neler var? Biz çocuğa ve dahi yetişkinlere beslenirken neler veriyoruz? Bilmiyoruz. Gelen hastalarımın büyük çoğunluğunda B12 vitamini, D vitamini, çinko ve demir eksikliği en çok gördüğüm vitamin ve eser element eksiklikleri olarak göze çarpıyor. Bunların bilinen en sık sebebi ise alım azlığıdır. Toplum içinde ekonomik durumu çok zayıf olan bir kitle var. Bu kesin ancak sosyo- kültürel ve ekonomik seviyesi çok yüksek olan ailelerin çocuklarında ve yetişkinlerde de bu eksiklikleri artık sıkça görmekteyiz. Hocam nasıl tedavi edeceğiz? Dediğinizi duyar gibiyim. Tedavi basit. Eksik olanı ilaçlarla yerine koyacağız. Sebebini araştıracağız. Benim bugün dikkat çekmek isteğim mikro besin ise çinko. Demir eksikliği, B12 eksikliği ve D vitamin eksikliği bağırarak, kendini belli ederek polikliniğe gelirken çinko eksikliği daha müphem semptomlarla geliyor. Saç dökülmesi, bağışıklık sisteminin güçsüzlüğüne bağlı olarak sık geçirilen soğuk algınlıkları ve enfeksiyonlar, ishal, ağız çevresi başta olmak üzere vücudun çeşitli kısımlarında deri dökülmeleri, yara iyileşmesinin gecikmesi, tırnak uzamasının yavaşlaması, tırnakların kırılgan ve çatlamaya eğilimli bir yapıda olması, cildin çeşitli bölgelerinde oluşan yaralar, açıklanamayan kilo kaybı, tat ve koku hislerinin azalması veya bu duyulara ilişkin anormallikler, odaklanma güçlüğü, sürekli uyku hali, çocuklarda büyüme ve gelişmenin yavaşlaması, büyüme geriliği, cinsel işlevlere ilişkin sorunlar ve infertilite (kısırlık) başlıca sayılabilecek sebeplerdendir. Çinko, birçok besin türünde bulunan mineral çeşididir. Diğer birçok mikro besin öğesi gibi çinko da vücutta üretilemediğinden besinlerle birlikte yeterli düzeyde alınması gereken bir maddedir. Vücudun enfeksiyon etkenleriyle savaşmak, yaraların iyileşmesini sağlamak, hücre bölünmesi ve DNA sentezi işlevlerini yürütmek, saç ve tırnak yapılarının üretimine sağlıklı bir şekilde devam etmek, duyusal ve bilişsel fonksiyonları yerine getirmek gibi birçok temel görevi yerine getirebilmesi için çinko mineraline ihtiyacı vardır. Bu gibi pek çok alanda yüzün üzerindeki fizyolojik olayda kofaktör olarak enzimlerin yapılarına katılan bu mineralin besinlerle birlikte yeterince alınmaması veya birtakım hastalıkların varlığı gibi nedenlerle çinko eksikliği gelişebilir. Eksiklik durumunda mineralin görev aldığı tüm biyolojik olaylarda aksama görülür, bunun sonucunda ise çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkar. Dolayısıyla dengeli beslenme ile yeterli miktarda çinko alamayan kişilerin mineral desteklerinden yararlanarak bu gereksinimlerini karşılamaları gerekir. Çinko eksikliğinin en yaygın nedeni beslenmeye ilişkin sorunlardır. Kırmızı ve beyaz et, deniz ürünleri, yumurta, kuruyemişler, tam tahıllar, mantar, karaciğer, tam tahıllar, süt ve ürünleri gibi besinler çinkonun temel kaynakları arasında yer alır. Bu gibi besinleri yeterince tüketmeyen kişilerde çinko gereksiniminin karşılanması güçtür. Bunun yanı sıra çinko mineralin yeteri kadar alınabilmesi ve vücutta emilebilmesi için protein gereksiniminin de karşılanması gerekir. Bu nedenle yeterli protein tüketmeyen, herhangi bir hastalık nedeniyle proteini kısıtlanmış diyet uygulayan kişilerde ve vejetaryen, vegan beslenme gibi beslenme modellerini uygulayan kişilerde çinko eksikliği yaygın olarak görülür.Bunun dışında bazı bağırsak hastalıkları, diyabet hastalığı ve kanserlerde de çinko eksikliği görülebilmektedir.
Peki hocam ne yapalım? Öncelikle beslenme alışkanlıklarımız düzenlemek ilk hamle olmalı ancak eğer sizi hastaneye götüren bir sebep var ise muhakkak piyasada bulunan çinko preparatlarını doktorunuza danışarak kullanmalısınız. Yazımın başında belirttiğim gibi gönül ister ki bu eksikliklerimizi aldığımız besinlerle sağlayalım ancak olmuyorsa da vitaminsiz sağlığımızı kaybedeceğimiz aşikar.
Çinkoya gereken ehemmiyeti vermediğiniz dileği ile
Sağlıkla kalın!
