Uluslararası düzeyde vergide şeffaflık sağlanması amacıyla, dünya genelinde banka bilgilerinin gizlenmemesi konusunda uzlaşılmıştır. Sözleşmeye taraf olan tüm ülkeler işbirliği yaparak vergi kaçaklarını en aza indirmeyi hedeflemektedir.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), G20 ve Avrupa Birliği (AB)’nin vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi ile vergi uygulamalarında şeffaflığın sağlanmasına dönük çalışmaları sonucunda, “Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi” oluşturulmuştur.
AB üyesi ülkelerin tamamının yanı sıra toplam 147 ülkenin taraf olduğu Sözleşme, 2011 yılında Türkiye tarafından da imzalanmış, Kanunlaşma ve onay sürecini tamamlayarak 2018 yılında yürürlüğe girmiştir.
Bu sözleşmenin uygulama anlaşması niteliğini taşıyan ve Mayıs 2023 itibarıyla toplam 120 ülkenin taraf olduğu “Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması”nı Türkiye, 2017 yılında imzalamış ve 2019 yılında onaylamıştır.
Gerek kurucu üyeleri arasında yer aldığımız OECD ve G20 kapsamında 2013 yılından başlayarak alınan kararlar ve bunların devamı olarak hazırlanan uluslararası sözleşmeler kapsamındaki yükümlülükleri, gerek vergi kayıp ve kaçağının asgari düzeye düşürülmesinin ekonomik gelişimi için gerekli olması nedeniyle, Türkiye de bu düzenleme içinde yer almıştır.
Öte yandan aday ülke ilişkimizin bulunduğu ve dış ticaretimizde en büyük paya sahip olan AB, bu düzenlemelere dair gerekli adımları atmayan ülkeleri “vergi konularında işbirliği yapmayan ülkeler listesi”ne almış; bunlara karşı hem Birlik olarak hem de münferiden üye ülkeler tarafından vergi ve vergi dışı kimi tedbirler uygulanmaya başlanmıştır.
Anlaşmaya göre; taraf ülkeler, karşılıklılık temelinde, ilgili ülkelerin mukimlerine ait finansal hesap bilgilerini finansal kuruluşlardan toplayıp, otomatik olarak her yıl ilgili ülkeyle paylaşma yükümlülüğünü üstlenmiştir. Bu kapsamda, örneğin yerleşim yeri adresi Norveç’te olan bir şahsın Türkiye’deki bir bankadaki bilgilerinin karşılıklı olarak Norveç’le paylaşılması gerekmektedir.
Hangi Bilgiler Otomatik Paylaşım Kapsamına Girmektedir?
Anlaşma çerçevesinde mevduat, saklama ve yatırım kuruluşları ile belirli sigorta şirketleri nezdindeki;
• Mevduat hesapları,
• Saklama hesapları,
• Ortaklık ve borç ilişkisi menfaati,
• Nakdi değer sigorta sözleşmeleri ve
• Düzenli ödeme sözleşmelerine
ilişkin finansal hesap bilgilerinin paylaşılması gerekmektedir.
Değişime tabi tutulan bilgiler;
• Hesap sahibinin adı ve soyadı,
• Adresi,
• Yerleşik (mukim) olduğu ülke ve vergi kimlik numarası,
• Doğum yeri ve tarihi,
• Hesap numarası,
• Yıl sonu hesap bakiyesi ya da değeri,
• Hesaba yıl içinde ödenen faiz ve temettü gibi gelirleri ya da hesapta tutulan varlıklardan elde edilen gelirlerin toplam brüt tutarı,
gibi bilgilerden oluşmaktadır.
Hesap hareketleri detayı ile gayrimenkul ve taşıt bilgileri, otomatik bilgi paylaşımı kapsamında
değildir.
Türkiye Anlaşma Kapsamında Otomatik Bilgi Paylaşımına Ne Zaman Başlamıştır?
Anlaşma çerçevesinde, 2017 yılında bazı ülkelerce ilk bilgi değişimi yapılmaya başlanmış; 2020 itibarıyla da 100’den fazla ülke ve idare, Anlaşma veya ikili düzenlemeler çerçevesinde bilgi değişimi yapmıştır. Ülkemiz dışındaki tüm G20 ve OECD üyesi ülkeler de kendi aralarında hâlihazırda bilgi değişimi yapmaktadır.
Türkiye ise ihtiyaç duyulan idari ve yasal çalışmaları tamamlamak ve vatandaşlarımızı bilgilendirmek maksadıyla, uzun bir geçiş dönemi öngören daha geç bir takvimi tercih etmiş; bu çerçevede, AB ile gerçekleştirdiği yoğun müzakereleri takiben otomatik bilgi değişimi takvimini daha ileri bir tarihe ertelemişti.
Türkiye’nin ilk otomatik bilgi değişimi, 2018 yılında Norveç ve Letonya ile başlamıştır. Anlaşma kapsamında ise karşılıklılık sağlanan ülkeler ile 2019 yılına ait bilgilerle başlamak üzere her yıl bilgi değişimi yapılmaktadır.
Sistem Nasıl İşliyor?
Türkiye’de bulunan finansal kuruluşlar, örneğin bankalar, tespit ettikleri hesaplara ilişkin bilgileri Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına bildirmekte ve Başkanlık bu bilgileri güvenli bir elektronik ağ üzerinden ilgili ülkelere göndermektedir. Benzer şekilde karşılıklı olarak (mütekabiliyet esası ile) Türkiye’nin anlaşması bulunan ülkelerde bulunan hesaplara ilişkin bilgiler söz konusu ülkelerin vergi idareleri tarafından ülkemize gönderilmektedir. İki ülke arasında bilgi değişimi, hesabın 31 Aralık tarihindeki durumu ile toplanan bilgilere ilişkin olarak bir sonraki yılın Eylül ayının sonuna kadar yapılabilmektedir
Bildirimler İçin Bir Limit Var mıdır?
1/7/2017 tarihinden önce açılmış kurumlara ait hesaplarda hesap bakiyesinin 30/6/2017 tarihinde ve müteakip yılların son günü itibarıyla 250.000 ABD dolarını geçmemesi halinde finansal kuruluşun bu hesabı Başkanlığa bildirmesi zorunlu değildir. Bireysel hesaplar için ise böyle bir eşik değer söz konusu değildir. 1/7/2017 tarihinden sonra açılan hem bireysel hesaplar hem de kurum hesapları bakiyesi ne olursa olsun bildirim kapsamındadır.
Türk vatandaşları bulundukları ülkelerdeki vergi kanunlarına uyum sağlamaları halinde otomatik bilgi değişimi uygulamasından olumsuz etkilenmeyecektir. Ancak bu durum yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın, Türkiye'deki bankalarda para bulundurmaktan kaçınmalarına yol açabilir. Türkiye’de hesabı bulunan vatandaşlarımız, eğer yerleşik bulunduğu ülkede bir bildirimde bulunmamış ise bu durumda cezalı işlemlerle karşılaşması muhtemeldir.
