İşçi işveren ilişkilerinde ilgili kanun üzerinden (4857 Sayılı İş Kanunu) değerlendirme yapmak ve ilgili kanun maddelerine uymakla yükümlüyüz. İş sözleşmesinin muhatapları olan İşçi ve işveren İş akdini sonlandırmak isterse bunu  2 yolla yapabilirler.

1 – Bildirimsiz fesih ;

Bildirimsiz (haklı nedenle) fesih, taraflardan birinin tek taraflı irade beyanıyla iş sözleşmesini haklı nedenle derhal sona erdirmesidir. Sözleşmeyi fesheden taraftan, dürüstlük kurallarına göre iş ilişkisini sürdürmesi beklenmeyen bütün durum ve koşullar, haklı neden olarak kabul edilir (TBK.md.435/2).

Bu durumda İş sözleşmesini sonlandıran işveren se, İş kanunu 25.Madde de belirtilen haller de  işçiye ihbar ve kıdem tazminatı ödemeksizin sonlandırabilir.

Eğer İş sözleşmesini sonlandıran işçiyse, İş kanunu 24.Madde de belirtilen haller ve geçerli şartların sağlanmasıyla kıdem ve ihbar tazminatı hak eder.

iş ilişkisinin sürdürülebilirliğini olumsuz hale getiren bir sebebin  ortaya çıkması halinde, İş sözleşmesi belirli süreli ise sürenin bitiminden önce, belirsiz süreli ise bildirim süreleri beklenmeden haklı nedenle derhal feshedilebilir.

2 – Bildirimli fesih ;

Bildirimli fesih, taraflardan birinin belirsiz süreli iş sözleşmesini belirli bir süre geçmesiyle sona erdirmeye yönelik bildirim yapmasıdır. Bu fesih türü kural olarak belirsiz süreli iş sözleşmeleri için geçerlidir. Taraflardan her biri, belirsiz süreli sözleşmesini bildirim sürelerine uyarak feshetme hakkına sahiptir (TBK.md.431, İş K.md.17).

İlgili kanun maddesiyle İşçinin yeni bir iş bulabilmesine, işvereninse yeni bir işçi bulabilmesine olanak sağlayarak hem işçinin, hem işverenin haklarını koruma altına almıştır.

Eğer işveren,  iş sözleşmesini bildirimli fesih yoluyla yapıyorsa işçinin 1 yılını doldurma şartı ile kıdem tazminatı hakkı doğacaktır.

Makalemize konu olan İşçinin İhbar Süresinde İş Arama İzni, İhbar tazminatı ödenmemiş ve  bildirimli fesih yoluyla olduğundan  İş Kanunu’nun 27. maddesinde çalışanın ihbar süresi içerisindeki iş arama izni olarak düzenlenmiştir.

ilgili madde hükmü: “Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır. İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.” şeklindedir.

İşçinin İhbar Süresinde İş Arama İzni hesaplama ;

İhbar süresi hesaplama kanun kapsamında işçinin iş yerinde çalıştığı süre ile belirlenir. Bu süreye ihbar süresi denilmektedir. İhbar süreleri yasa kapsamında 2, 4, 6 ve 8 hafta olarak belirlenmiştir. Günlük iş arama izni 2 saattir.

Çalıştığı süre ;

-       6 aydan az olan işçi için ihbar süresi 14 gün X 2 saat = 28 saat,

-       6 ay ile 1,5 yıl arası ise ihbar süresi 28 gün X 2 saat = 56 saat,

-       1,5 yıl ile 3 yıl arasında ise ihbar süresi 42 gün X 2 saat = 84 saat,

-       3 yıldan daha fazla olan çalışanların ise ihbar süresi 56 gün X 2 saat = 112 saattir.

Dikkat edilmesi gereken Hususlar;

İşçinin İhbar Süresinde İş Arama İzni çalışma saatleri içerisinde olmalı ki, işçi diğer işyerleriyle daha kolay iletişim kurabilsin ve iş bulmaya olanak sağlansın. İş arama izni diğer izin günlerinde, hafta tatilin de , Resmi tatilde kullandırılamaz.

 İş arama izninin hangi saatlerde kullanılacağını işveren yönetim hakkına dayanarak belirler. Ancak bu belirleme yeni iş bulmaya elverişli saatleri dönük olmalıdır.

Günde asgari iki saat olan iş arama izni ihbar süresi boyunca kullanılır. İşçi isterse iş arama izinlerini işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatarak ve bu durumu işverene bildirerek topluca kullanabilir.

İşveren yeni iş arama izni vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücreti işçiye öder, ayrıca işçiyi çalıştırmışsa bu ücrete ilaveten %100 zamlı ücret daha ödenir.