Roman bir nevi insanın kendi ruh dünyasına doğru yaptığı bir iç yolculuktur.
Okuyucu, romanlar sayesinde başka insanların hayatına, iç dünyasına ve zihnine misafir olur.
Türk romanının Cumhuriyet Dönemi'ndeki tarihi evrelerindeki özellikler incelendiğinde,
Cumhuriyet Dönemi'nde 1923 - 1950 Yılları Arasında Türk Romanında Etkili Olan Anlayışlar:
1) Millî Edebiyat Anlayışını Sürdüren Romanlar
2) Bireyin İç Dünyasını Esas Alan Romanlar
3) Toplumcu Gerçekçi Romanlar
4) Millî - Dinî Duyarlılıkları Yansıtan Romanlar
A) Millî Edebiyat Anlayışını Sürdüren Romanların Genel Özellikleri:
1) Memleketçi Edebiyat anlayışına bağlı kalınmıştır.
2) Ulus devleti inşa etme idealine katkı bulunulmaya çalışılmıştır.
3) Gözlemci gerçekçi anlayış benimsenmiştir.
4) Topluma yararlı olma düşüncesi öne çıkarılmıştır.
5) Cumhuriyet öncesindeki dönemin eleştirisi yapılmıştır.
6) Cumhuriyet devrimleri, değerleri, Atatürkçülük, çağdaş değerler ve Kurtuluş Savaşı anlatılmıştır.
7) Batıl inançlar ve hurafeler eleştirilmiştir.
8) Anadolu'ya yöneliş ve Anadolu insanına olan ilgi artmıştır.
9) Başkarakter olarak ideal öğretmen, subay vb. aydın tipler kurgulanmıştır.
B) Bireyin İç Dünyasını Esas Alan Romanların Genel Özellikleri:
1) Freud'un görüşlerinden yararlanılmıştır.
2) Psikoloji, psikiyatri ve psikanalizden yararlanılmıştır.
3) Mekân, olay ve zaman öğeleri, birey üzerindeki etkileriyle birlikte verilmiştir.
4) Merak unsurunu canlı tutma kaygısı taşınmamıştır.
5) Olaylar, kişinin iç dünyasını yansıtacak şekilde kurgulanmıştır.
6) Bireylerin ayrıntılı ruhsal çözümlemeleri yapılmıştır.
7) Toplumsal değişimin aileye ve bireye olan etkisi anlatılmıştır.
8) Dil ve anlatım bakımından seçkinci bir anlayış benimsenmiştir.
9) İç konuşma ve bilinç akışı gibi tekniklerden yararlanılmıştır.
10) Eserlerde, kapalı ve karmaşık bir üslûp kullanılmıştır.
C) Toplumcu Gerçekçi Romanların Genel Özellikleri:
Bu akım Rusya'daki komünist devrimle başlamaktadır ve Gorki'nin Ana isimli eseri bu akımın ilk örneği olarak kabul edilmektedir.
1) Marksist - sosyalist ideolojiden beslenmiştir.
2) Sanat toplum için anlayışına bağlı kalınmıştır.
3) Realizme ve gözleme dayalı bir anlatım esas alınmıştır.
4) Olaylar ve kişiler, bağlı kalınan ideolojiyi desteklemek için düzenlenmiştir.
5) Toplumsal ve siyasal sorunlara ideolojik açıdan çözümler önerilmiştir.
6) Okur belli bir ideolojiye yönlendirilmeye çalışılmıştır.
7) Köy ve kasaba gibi yerleşim yerlerinde yaşanılan sorunlara yönelinmiştir.
8) Ağa - köylü, işçi - patron, zengin - fakir gibi sınıf çatışmaları, eserlerin merkezine oturtulmuştur.
9) Toprak kavgaları, tarımda makineleşme, göç, gecekondulaşma vb. sorunlar işlenmiştir.
10) II. Dünya Savaşı'nın toplumda açtığı yaralar konu edilmiştir.
11) Kişiler yöresel ağızlarına göre konuşturulmuştur.
D) Millî - Dinî Duyarlılıkları Yansıtan Romanların Genel Özellikleri:
1) Türkçülük ve İslamcılık akımlarından etkilenilmiştir.
2) Türk mitolojisinden ve Türk destanlarından yararlanılmıştır.
3) Türk tarihinin en şanlı dönemleri anlatılmıştır.
4) Millî bir bilinç oluşturulmaya çalışılmıştır.
5) Geçmişle ve yerleşik değerlerle barışık olma anlayışı benimsenmiştir.
6) Manevi değerler, aile kurumu ve geleneksel kültür ön plana çıkartılmıştır.
7) Eserlerde, Doğu - Batı çatışması ve ahlaki bozukluklar işlenmiştir.
8) Eserlerde tasavvuf kültüründen yararlanılmıştır.
Kitapsız yaşamak kör, sağır ve dilsiz yaşamaktır.
